Oekraïne berichtgeving - JMW doet samen met andere Joodse organisaties veel aan de opvang van Oekraïners die het oorlogsgeweld ontvluchten. Vooral in het begin was dat erg intensief. Dit stuk is uit mei dit jaar, de situatie kan in de tussentijd veranderd zijn. Zie ook ons stuk over de onrust die de oorlog in Oekraïne veroorzaakt en het artikel over Lviv.
Joodse organisaties werken samen
TEKST FERRY BIEDERMANN
De oorlog in Oekraïne is voor veel mensen de afgelopen maanden dichterbij gekomen mede door de komst van vluchtelingen, waaronder ook veel Joodse Oekraïners. Joodse organisaties in Nederland, waaronder JMW, hebben de handen ineengeslagen voor de opvang en spelen een sleutelrol in Amstelveen waar groepen Joodse vluchtelingen zijn ondergebracht in twee hotels, het Ibis en het Adagio.
Op het parkeerterrein voor het Adagio staat een grote tent waar koosjer eten wordt geserveerd, “ook handig voor Soekot,” merkt een van de hulpverleners op. In de lobby kunnen de vluchtelingen vertegenwoordigers vinden van organisaties zoals JMW, Vluchtelingenwerk en Participe, een organisatie voor maatschappelijk werk. Zoals het een sjiek hotel betaamt, staat er een prima koffiemachine en hangt er een informatiescherm. Daarop staan echter geen toeristische tips, maar praktische informatie in het Oekraïens.
Kate Gordon is een van de maatschappelijk werkers die spreekuur houden in de lobby. Ze spreekt Russisch, wat door de meeste Oekraïners in Nederland ook begrepen wordt, waardoor ze constant wordt aangesproken. Communicatie is immers een van de grootste obstakels in de hulpverlening, legt ze uit. De meeste vluchtelingen spreken geen Engels.
“Google Translate helpt alleen maar voor hele simpele vraagstukken,” lacht Kate. Voor alles is verder een vertaler nodig, als die er niet is, “stagneert de hulpverlening”. Dat wekt onbegrip en is heel frustrerend voor de Oekraïners. Vaak moet er complexe medische of technische informatie worden uitgewisseld waarmee zelfs niet iedere vertaler overweg kan.
Vrijwilligers
De opvang drijft op de inzet van honderden vrijwilligers, onder meer om te helpen met eten, spullen in te zamelen, mensen te begeleiden naar afspraken en te vertalen. “Toen ik hoorde wat er gebeurde en er zoveel vluchtelingen waren, kon ik niet anders dan denken aan onze opa’s en oma’s die ook oorlog hebben meegemaakt en moesten vluchten,” vertelt Dina Ensel.
“Ze klampen zich echt aan je vast.”
Dina, wiens ouders uit Litouwen komen waardoor ze Russisch spreekt, gaf zich meteen na het zien van een oproep van zowel JMW als Maccabi op als vertaler. “Wat ik merk als ik daar ben is dat de tolken een soort van houvast zijn voor de vluchtelingen. Ze klampen zich echt aan je vast en komen meteen met duizend-en-een vragen. Alles wat er in ze opkomt op dat moment, het is heel divers.”
De honderden vrijwilligers worden van het begin af aan in samenwerking met JMW gecoördineerd door Maccabi. De Joodse sportvereniging had ook aanvankelijk het initiatief genomen om Joodse vluchtelingen uit Oekraïne naar Amstelveen te halen, waar Bart van de Kamp zijn Ibis en Adagio hotels beschikbaar stelde. Veel Joodse organisaties trokken samen op en verbonden zich ook aan de inzamelactie voor Oekraïne van het Joods Humanitair Fonds.
JMW coördineerde in eerste instantie de hulpverlening, totdat de gemeente Amstelveen het overnam en ook andere organisaties inschakelde. Medio mei bevonden zich ruim vierhonderd Oekraïners in de twee hotels, waarvan tachtig à honderd Joods. Ruim driehonderd mensen verblijven bij particulieren in Amstelveen, waarvan onbekend is om hoeveel Joden het gaat. Het initiatief van Maccabi heeft relatief veel Joden naar Amstelveen gebracht.
Oorlog
David Beesemer is voorzitter van Maccabi Nederland
en sinds twee jaar ook van Maccabi Europa. Vooral door die laatste rol was hij razendsnel op de hoogte toen de oorlog uitbrak in Oekraïne. “We kregen meteen in onze app-groep een oproep van Oekraïne waarin werd gezegd: ‘We liggen onder vuur, we worden aangevallen, er is een invasie door Rusland’. Waarop de meeste landen reageerden met ‘succes en sterkte’. Maar ik zei: ‘Ik ga een taskforce beginnen en kijken waar ik Maccabi Oekraïne kan helpen met evacuatie en andersoortige hulp’.”
“Ik ben in de oorlog geboren en ik ga nu in een oorlog dood.”
Maccabi had al heel snel mensen aan de grenzen van Oekraïne staan om vluchtelingen op te vangen en te begeleiden. Er zijn zelfs bussen gestuurd naar Odessa en Kyiv om mensen op te halen,” zegt David. “Het gaat om Maccabi leden en niet-Maccabi leden, Joden en ook niet- Joden te helpen met evacueren en huisvesting.”
JMW, Chabad en Maccabi, samen met andere Joodse organisaties, helpen ook met bijvoorbeeld de sjabbatviering en feestdagen. En er is uiteraard koosjer eten. Alle Joodse kinderen gaan naar Joodse opvang en scholen.
Maar er zijn ook andere Joodse aspecten waar de maatschappelijk werkers mee te maken krijgen, zegt Esther Scholtens van JMW. “Er is een Joodse oude dame die zei: ‘Ik ben in de oorlog geboren en ik ga nu in een oorlog dood. Ik werd toen vervolgd omdat ik Joods was en nu word ik vervolgd, of in ieder geval voelt het zo, omdat ik Oekraïens ben’.”
Esti Cohen, teamleider bij JMW, wijst op de zware belasting voor de maatschappelijk werkers, zeker waar het de echo’s van de Tweede Wereldoorlog betreft. “Het is hard werken voor de maatschappelijk werker om dat zelf te verwerken en te zeggen: het gaat niet om mij, het gaat om de ander. Om grenzen te trekken en zichzelf goed te verzorgen.” •
Meer over de opvang van Oekraïners in de JMW nieuwsbrief uit mei: joodswelzijn.nl/oekraine
