Met Platform JEI (Joods Erfgoed en Identiteit) verkent JMW samen met jou steeds een ander deel van het Joodse erfgoed in Nederland. Voor 2024 staan er verschillende cursussen op het programma. In de zomer doen we Brabant en Limburg aan. Vanwege de grote afstand tussen West-Brabant en Zuid-Limburg is de cursus opgesplitst in twee delen. In juni concentreert een driedaagse cursus zich op het Joodse erfgoed van Brabant. In september volgt een extra erfgoeddag voor de provincie Limburg. Wij nemen je mee in de nog tastbare geschiedenis van deze kehilles (Joodse gemeenten). De data zijn, zondag 2 juni (Breda), 16 juni (Bergen op Zoom) en 30 juni (Tilburg). De extra erfgoeddag vindt plaats op 8 september in Maastricht.
JMW organiseert dit programma om het Joodse erfgoed én de Joodse identiteit te versterken in de mediene, de Joodse gemeenschap in Nederland buiten Amsterdam. Met de cursus Joods Erfgoed en Identiteit willen we bruggen slaan tussen het verleden en het heden. De driedaagse cursus leert je het Joodse erfgoed beter te begrijpen en verantwoorde beslissingen te nemen voor de toekomst.
Programma Brabant
Breda (2 juni)
De eerste dag van de cursus bezoeken wij de historische stad Breda. De synagoge van Breda is in 1992 gerestaureerd en opnieuw ingewijd. Deze is nog altijd in gebruik door de Joodse gemeente (NIK) van West-Brabant. Hier zal een inleiding worden verzorgd over Platform JEI, met bijzondere aandacht voor het Joodse erfgoed in de provincie Brabant. We bezichtigen de synagoge die tevens een bibliotheek huisvest en sluiten af met een wandeling langs resten van Joods leven in Breda.
Bergen op Zoom (16 juni)
In Bergen op Zoom zijn wij te gast in de voormalige synagoge, die tegenwoordig vooral een museumfunctie heeft. Een gastspreker zal ons vertellen hoe het erfgoed op een betekenisvolle manier bewaard kan blijven met respect voor de Joodse eigenheid. We bezichtigen de synagoge, met een prachtige mikwe in de keldergewelven. Aansluitend maken we een stadswandeling door Bergen op Zoom, waar we onder meer het woonhuis bezoeken van Walter Süskind, de Joodse opzichter van de Hollandsche Schouwburg, die in de oorlog ruim 600 kinderen heeft helpen onderduiken.
Tilburg (30 juni)
De cursus wordt afgesloten in Tilburg. We zijn te gast bij de Liberaal Joodse Gemeente (LJG) die haar onderkomen heeft in de historische synagoge van de stad. Na een lezing over Joodse begraafplaatsen in Brabant volgt een groepsgesprek. Hierin bespreken wij mogelijkheden om het Joods erfgoed in Brabant beter te beheren , en hoe wij daar zelf een bijdrage aan kunnen leveren. We sluiten af met een stadswandeling verzorgd door prof. Arnoud-Jan Bijsterveld, die diepgravend onderzoek heeft gedaan naar het Joodse verleden van zijn eigen woonhuis.
Programma Limburg
Maastricht (8 september)
Deze erfgoeddag duiken we diep in het Joodse erfgoed van de provincie Limburg. De bijeenkomst vindt plaats in Maastricht, de stad met de vroegste Joodse bewoning van Nederland. We bezoeken de prachtige synagoge aan de Kapucijnenstraat. Een gastspreker zal ons uitleg geven over de bijzondere Joodse plekken en hun verhalen in de provincie. Daarna volgt een groepsgesprek om te kijken of in Limburg behoefte bestaat om meer actief met het eigen erfgoed betrokken te zijn. We sluiten af met een stadswandeling langs sporen van Joods leven in Maastricht, waarbij we ook het middeleeuwse ‘Jodenstraat’ aandoen.
Wat is Platform JEI?
JMW is in het voorjaar van 2023 een nieuwe cursus gestart rondom Joods Erfgoed en Identiteit (JEI), onder de naam Platform JEI. Hieronder vind je onder meer achtergrondinformatie over de cursusreeksen, zien we projectleider Daniël Metz aan het woord én vind je een fotoreportage van de cursusreeks in Gelderland en Overijssel (2023) en Coevorden, Leeuwarden en Groningen (2024).
Bekijk de video
In deze video wordt toegelicht waar Platform JEI voor staat. De video geeft uitleg over de eerste cursus die in 2023 is gehouden in Oost-Nederland.
Beluister de podcast
De wortels van het Joodse erfgoed
Het Joodse leven was voor de oorlog geworteld tot in de kleinste dorpen. Daaraan herinneren honderden synagogen en begraafplaatsen, maar ook woonhuizen, winkels en fabrieken. Deze stenen restanten kunnen helpen binding te voelen met de Nederlandse Joodse cultuur en geschiedenis en daar betekenis aan te geven.
“Met de cursus Platform JEI willen we een brug slaan tussen het verleden en het heden en mensen verbinden door middel van Joods erfgoed. We hopen dat mensen hiermee hun Joodse identiteit kunnen ontwikkelen of versterken en dat het erfgoed wordt behouden voor toekomstige generaties”, aldus Daniël Metz, projectleider Platform JEI.
Belang
Het gebouwd erfgoed in de Mediene laat de hoge mate van integratie zien van Joods leven in de Nederlandse samenleving. Door deze plekken in ere te houden wordt het historisch besef onder Joden en niet-Joden bevorderd. Het maakt ook de verscheidenheid aan regionale gebruiken en bouwstijlen zichtbaar met de daarbij horende verhalen. Platform JEI wil een breed netwerk bieden van betrokken en geïnteresseerde personen met hart voor het Joodse erfgoed.
Fotoreportages
Regio Noord-Nederland, 2024
In het voorjaar van 2024 werd de driedaagse cursus van Platform JEI gehouden in Noord-Nederland. We bezochten eerst de synagoge van Coevorden in Drenthe, die sinds enige jaren is ingericht als museum. De tweede dag was in Leeuwarden (Friesland) in de Joodse school. Schrijver Auke Zeldenrust verzorgde een fantastische stadswandeling, waarbij we de oude en de nieuwe synagoge van de stad bezochten. De laatste cursusdag was in de grote synagoge van de stad Groningen. Het gebouw is nog in gebruik als gebedshuis, maar huisvest ook een museum. De afsluitende stadswandeling gaf een mooi beeld van het vooroorlogse Joodse leven in de stad.
Gelderland / Overijssel, 2023
Zondag 2 juli 2023 was de afsluitende excursie van de eerste driedaagse cursus van Platform JEI. Een groep van 20 personen was mee op pad naar Deventer waar twee voormalige synagogen werden bezocht. Vervolgens is in de synagoge van Lochem een groepsgesprek gevoerd over de bescherming van Joods erfgoed in de regio. Ter afsluiting kregen we een uitgebreide rondleiding over het terrein van het Apeldoornsche Bosch, een vooruitstrevende Joodse psychiatrische inrichting. Dit smaakte naar meer inspirerende ontmoetingen met Joods erfgoed. In oktober 2023 volgde een dergelijke cursus in de provincie Zuid-Holland, en in 2024 in het Noorden van Nederland.
