Wat zijn je redenen om inzage te vragen?
- Je bent er door toeval achter gekomen dat je grootvader Joods was. Nu vraag je je af wat hij in de Tweede Wereldoorlog heeft meegemaakt? Er werd thuis nooit over gesproken en toen je je moeder ernaar vroeg bleek zij ook heel weinig te weten. Je bent nu ook bezig om een stamboom te maken zodat jullie weten wie er in de familie allemaal nog meer Joods waren.
- Je hebt een oud huis gekocht en nu blijkt dat er tijdens de Tweede Wereldoorlog tot 1942 Joodse mensen hebben gewoond die in een kamp vermoord zijn. Je wil graag meer over hen weten want je bent bezig om struikelstenen voor hen te laten leggen op je stoep. Je zou het fijn vinden als daar ook familieleden van de overledenen bij zijn.
- Je weet dat je moeder de enige overlevende was van een grote Joodse familie. Met je moeder kon je nooit over haar vermoorde familie praten. Je vraagt je af hoe anders ook jouw leven geweest zou zijn als zij allemaal waren blijven leven. Nu je moeder is overleden wil je graag zoveel mogelijk over de familie te weten komen. Ieder snippertje informatie dat je kunt krijgen is welkom.
Als je vraag 1 of 3 hebt is het mogelijk om een van de dossiers in te zien. Heb je vraag 2, dan moeten we helaas nee verkopen. Hoe dat zit kan je hieronder lezen.
Welke dossiers zijn er bij JMW?
JOKOS
NB. Omdat de JOKOS-dossiers worden gedigitaliseerd is inzage tot eind 2024 niet mogelijk. Op onze website zal worden vermeld wanneer dit proces klaar is en inzage weer mogelijk is.
Wat zijn JOKOS-dossiers?
Deze dossiers zijn opgebouwd in de jaren zestig. Overlevenden of nabestaanden konden toen een claim indienen bij de Bondsrepubliek Duitsland. In de Tweede Wereldoorlog werden de inboedels van gedeporteerde Joden systematisch in beslag genomen en kort daarna naar Duitsland vervoerd. De Jokos claim betrof een schadevergoeding voor deze geroofde inboedels.
De Stichting Jokos hielp destijds bij het indienen van de claims. Jokos was een samenwerkingsverband van een aantal Joodse organisaties: Stichting Joods Maatschappelijk Werk, Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap, Portugees-Israëlietische Gemeente, Liberaal Joodse Gemeente en Stichting Schadeloosstelling Joodse Oorlogsslachtoffers in Nederland.
Wat zit er in een JOKOS-dossier?
In deze dossiers zitten geen persoonlijke documenten, maar documenten die met de claim te maken hebben, zoals aanvraagformulieren, berekenings-formulieren en verklaringen van erfrecht. Vooral de verklaringen van erfrecht kunnen interessant zijn als je op zoek bent naar je familiegeschiedenis en bijvoorbeeld een stamboom wil maken.
In een aantal gevallen zit er ook een inventarislijst in het dossier. Deze lijst werd opgesteld door de Duitsers, in samenwerking met de Nederlandse politie, die behulpzaam was tijdens de inbeslagname. Het aantal in beslag genomen dekens, bedden en stoelen werd hier bijvoorbeeld op vermeld. In veel dossiers ontbreken deze lijsten.
Waar zijn de JOKOS-dossiers?
Het Jokos-archief wordt in het Stadsarchief van Amsterdam bewaard, maar is eigendom van JMW.
Op de website van Joods monument, een onlinemonument voor de meer dan 102.000 vermoorde Nederlandse Joden tijdens de Holocaust, wordt vaak een melding gedaan dat een Jokos-dossier aanwezig is voor een bepaald adres. Deze gegevens blijken niet altijd te kloppen waardoor soms geen dossier aanwezig is, in tegenstelling tot de vermelding.
Ik wil inzage in een Jokos-dossier
Familie tot in de vijfde graad heeft recht op inzage. Behoor je daartoe, neem dan contact op met het spreekuur van JMW en dien bij ons je verzoek om inzage in.
Le-Ezrath-Ha-Jeled
Na de oorlog kwamen minderjarige wezen, die de kampen of onderduik overleefd hadden, vaak onder voogdij van de Joodse kinderbeschermingsinstelling: Le-Ezrath-Ha-Jeled (Hebreeuws voor Het Kind ter Hulpe).
De sociale dossiers die over hen werden opgebouwd zijn bewaard gebleven. Deze instelling is in de jaren 80 met JMW gefuseerd, waardoor de dossiers eigendom van JMW zijn geworden.
Ik wil inzage in mijn le Ezrath-Ha-Jeled dossier
Als het dossier over jou gaat heb je recht op inzage. Ook kan jij een persoon schriftelijk toestemming geven om jou dossier in te zien. Neem contact op met het spreekuur van JMW voor meer info of een verzoek om inzage.
Historische archieven
Er zijn ook historische archieven in te zien die geen eigendom van JMW zijn, maar waar JMW je de weg kan wijzen:
LIRO
Wat is LIRO?
LIRO is een afkorting van de Lippmann-Rosenthal bank. Deze bank was een tijdens de oorlog door de Duitsers ingestelde roofbank. De Joods klinkende naam van de bank was bewust gekozen als dekmantel. De Joden werden verplicht al hun geld en waardevolle spullen in te leveren bij deze bank. Dat werd op archiefkaartjes geadministreerd. Deze kaartjes werden na de oorlog gebruikt voor schadeclaims bij de Duitse regering.
De dossiers die rondom deze claims zijn opgebouwd zijn vernietigd en daarmee ook de meeste LIRO-kaarten. De ongeveer 3.100 kaarten waarop geen claim kon worden gebaseerd zijn apart gehouden. Deze zijn in het gebouw van het Agentschap van het Ministerie van Financiën in de vergetelheid geraakt en daar in 1997 onbeheerd aangetroffen.
Waar zijn de LIRO-kaarten nu?
Deze kaarten worden bewaard in het Nationaal Archief. Voor inzage moet toestemming worden gevraagd bij het Nationaal Archief.
Ik wil inzage in LIRO-kaarten
Stuur een e-mail naar: info@nationaalarchief.nl
Of een brief naar: Nationaal Archief, afd. Onderzoek, Postbus 90520, 2509 LM Den Haag
Vermeld in je aanvraag het verzoek, je naam, geboortedatum en adres.
Oorlogs-pleegkinderen (OPK)
Wat is het OPK-dossier?
Om na de oorlog de voogdij te regelen voor de Joodse oorlogswezen werd de commissie OPK opgericht. Deze overheidscommissie moest zich buigen over de voogdijtoewijzing. Er is veel strijd gevoerd rondom de oorlogswezen. Deze OPK-dossiers zijn bewaard gebleven.
Waar zijn de OPK- dossiers nu?
De dossiers zijn eigendom van de overheid en bevinden zich nu in het Noord-Hollands Archief.
Wie mag het OPK-dossier inzien?
Het recht op inzage geldt alleen voor de persoon die het betreft. Of nabestaanden en onderzoekers inzage krijgen wordt beoordeeld door het Noord-Hollands Archief.
Hoe vraag ik mijn OPK-dossier op?
Wil je je OPK-dossier opvragen, dat kan via je hulpverlener bij JMW, of rechtstreeks bij het Noord-Hollands Archief.
Zijn er nog meer plekken waar zich historische dossiers bevinden?
Als je op zoek bent naar de geschiedenis van je familie wil je alle mogelijkheden benutten om informatie te vinden. De hulpverlener van JMW weet veel over nationale en internationale archieven die met de Tweede Wereldoorlog te maken hebben waar je mogelijk een verzoek kan indienen, zoals de Sociale Verzekeringsbank, het Westerbork archief, het Rode Kruis archief of het archief in Bad Arolson, Vraag daarnaar bij het spreekuur van JMW.
Contactgegevens
Stuur een e-mail of bel (elke werkdag van 9:00 - 13:00 uur) naar
| Spreekuur | |
| 088-1652200 | |
