Roos Tuinman (1941) – vrijwilliger huisbezoeken
De angst die ik had, dat ik misschien te weinig Joodse kennis zou hebben voor dit vrijwilligerswerk, bleek gelukkig nergens voor nodig te zijn. En ik ben zó blij dat ik het ben gaan doen, want bij JMW heb ik echt helemaal mijn plek gevonden!
Roos Tuinman
Wat voor vrijwilligerswerk doe je bij JMW?
Tegenwoordig doe ik huisbezoeken, dat betekent dat ik bij mensen langs ga, voor gewoon een praatje of om iets met ze te ondernemen. Ooit ben ik begonnen bij JMW als vrijwilliger bij de koffieochtend, Gooise Nesjomme. Dat was helemaal in de beginjaren, toen de groep net werd opgezet. Daarvoor deed ik al vrijwilligerswerk bij bureau slachtofferhulp, dus ik wist dat ik dat kon. Daarna ben ik door de gemeente gevraagd of ik ook bij stichting ouderen vrijwilligerswerk wilde doen, en toen heb ik dat gedaan. Maar hoe meer ik er over nadacht, hoe meer ik mij besefte dat ik Joods was en daarom ook aan de Joodse gemeenschap wilde bijdragen. De angst die ik had, dat ik misschien te weinig Joodse kennis zou hebben voor dit vrijwilligerswerk, bleek gelukkig nergens voor nodig te zijn. En ik ben zó blij dat ik het ben gaan doen, want bij JMW heb ik echt helemaal mijn plek gevonden.
Hoe ben je als vrijwilliger bij JMW terechtgekomen?
Ik ben als Joods meisje geboren in de oorlog en heb daardoor geen Joodse opvoeding gehad, ook na de oorlog niet. Dat stukje Joodse identiteit ben ik op latere leeftijd toch gaan missen. Van mijn zoon, die toen nog maar 16 was, kreeg ik eens een boek van de Joodse schrijver Chaim Potok. Hij schreef er een briefje bij waar op stond dat ik dit niet als een gewoon boek moest lezen. Wat een wijsheid voor een jongen van 16, weet ik achteraf. Want bij het lezen van het boek wist ik al op pagina 3: dit is het. Hier voel ik mij bij thuis. Ik krijg nog kippenvel als ik er aan denk. Ik ben toen ook lid geworden bij de Gooise Nesjomme, de koffieochtend van JMW in Hilversum. En daar had ik eenzelfde gevoel. Het voelde zo vertrouwd, de vragen die mensen stelden en de verhalen die er verteld werden. Dat waren dezelfde verhalen en vragen die bij mij ook speelden. Die mensen hoorden bij mij, het voelde echt als thuiskomen.
Waarom vind je het leuk/belangrijk om dit werk te doen?
In de eerste plaats vind ik dat het goed is om iets te geven, iets te doen voor je eigen omgeving. Ik ben al 80, maar nog goed van lijf en geest. Dan vind ik dat ik ook mijn steentje moet bijdragen, zoals ik dat altijd al gedaan heb. En het is ook vaak gewoon heel erg gezellig, ik haal er voldoening uit. Er was eens een mevrouw waarvan ik dacht dat zij zelf om bezoek gevraagd had vanuit JMW, maar het bleek dat haar kinderen dat voor haar hadden aangevraagd. Ze was er een beetje boos over en zei: wat komt u doen? Maar uiteindelijk is juist die vrouw een ontzettend lieve vriendin van mij geworden. Ik kan goed luisteren, en veel mensen willen graag hun verhaal vertellen. En die gesprekken zijn zo mooi, en zo waardevol. Niet in de laatste plaats voor mijzelf: de gesprekken die ik tijdens de huisbezoeken voer hebben mij inzicht gegeven in wie ik zelf ben. Ik vond er antwoorden op de vragen die ik zelf had. Het vrijwilligerswerk heeft mij geholpen om mijn Joodse identiteit terug te vinden en vorm te geven.
De toekomst
Ik vind het heel belangrijk dat JMW actief is in de mediene. Hier zitten veel mensen met een Joodse achtergrond, en er is vaak maar weinig Joods in de omgeving. Ik merk dat er ook veel oudere mensen zijn die graag naar sjoel zouden willen, maar er niet zo makkelijk kunnen komen. Het zou mooi zijn als JMW nóg actiever zou kunnen worden in de mediene, en deze mensen zou kunnen helpen.
Het voelde zo vertrouwd, de vragen die mensen stelden en de verhalen die er verteld werden. Dat waren dezelfde verhalen en vragen die bij mij ook speelden. Die mensen hoorden bij mij, het voelde echt als thuiskomen.
Roos Tuinman
John Bachrach (1948) – Voormalig vrijwilliger van Kletsmaar Arnhem (nu Dieren)
Met een aantal mensen heb ik eens in de zoveel tijd telefonisch contact, en er is ook een deelnemer die ik wel eens met zijn administratie help. Kletsmaar is echt een sociale kring, en als vrijwilliger draag ik graag bij waar dat kan.
John Bachrach
Wat voor vrijwilligerswerk doe je bij JMW?
Ik ben vrijwilliger bij Kletsmaar, de groep in Dieren (Arnhem), en heb daar taken overgenomen van twee andere vrijwilligers. Ik ben altijd de persoon die de dag een beetje aan elkaar praat, de spreker introduceert en gesprekken leidt. Samen met alle vrijwilligers bedenken wij het programma, nodigen sprekers uit, houden contact met de deelnemers. Dat contact met de deelnemers nemen wij heel serieus. Zo sturen we bijvoorbeeld ook kaartjes wanneer iemand ziek is en waren we bij een uitvaart van een deelnemer die is overleden. Maar we hebben ook wel eens bij een verhuizing geholpen met z’n allen. Met een aantal mensen heb ik eens in de zoveel tijd telefonisch contact, en er is ook een deelnemer die ik wel eens met zijn administratie help. Kletsmaar is echt een sociale kring, en als vrijwilliger draag ik graag bij waar dat kan.
Hoe ben je als vrijwilliger bij JMW terechtgekomen?
Ik ben tweede generatie, een kind van een oorlogsslachtoffer en een verzetsstrijdster. Als kind word je er in je jeugd dan bewust van dat er ‘iets’ speelt. Je merkt, hoort en voelt dingen die niet voor een kind bestemd zijn, je wordt als het ware de volwassenwereld ingetrokken. Je merkt de pijn en het verdriet, en daar heb ik wel last van gekregen. Die geschiedenis neem je mee, en op die manier ben ik ook in aanraking gekomen met JMW. Vele jaren later werd ik door een andere vrijwilliger die ik al heel lang ken gevraagd of ik vrijwilliger wilde worden bij JMW. Ik had nog wel wat vrije tijd over en dacht: dat ga ik doen. Eerst heb ik eens een ochtend meegelopen en het voelde gelijk goed. Herkenbaar op een bepaalde manier. Dat heeft ook alles te maken met mijn Joodse achtergrond. Dat je hier in staat bent om met elkaar over dingen te praten, vrijuit. Je bent als het ware ‘onder ons’. Het gevoel op een fijne en goede, een veilige plek te zijn. Het is misschien een cliché, maar het voelde echt als een warm bad. De warmte, de gezelligheid. Je herkent je in elkaars verhalen. Mensen zo een plek bieden, daar wil ik heel graag aan bijdragen.
Waarom vind je het leuk/belangrijk om dit werk te doen?
Eigenlijk om twee redenen: In de eerste plaats vind ik het fijn om anderen te kunnen helpen. Dat geeft mij op mijn beurt ook weer een goed gevoel, een gevoel van voldoening. Daarnaast is Kletsmaar voor mijzelf ook een vertrouwde plek waar bepaalde dingen bespreekbaar worden. Die warmte, het gevoel onder gelijkgestemden te zijn zoals ik dat net noemde. Dat Joodse-sociale aspect, het samenzijn met andere mensen met een Joodse achtergrond, is belangrijk voor mij.
De toekomst
Ik vind het heel belangrijk dat de oorlogsgeschiedenis niet vergeten wordt. Dat is ook een van de redenen dat ik een straat vernoemd probeer te krijgen naar mijn moeder. Ik noemde al even dat zij een verzetsstrijder was. Zij heeft een heel aantal mensen, waaronder mijn vader op wie zij toen verliefd was, uit Westerbork gered met een list. Ook na de oorlog stond zij altijd klaar om anderen te helpen. Ik ben best heel trots op mijn moeder. Zij moeder heeft zoveel betekent voor mensen in nood – niet alleen voor alleen voor Joden – dat verdient een plekje in de geschiedenisboeken, en dus ook een vernoeming. Op die manier wil ik ook mijn steentje bijdragen aan de volgende generatie, door ervoor te zorgen dat deze geschiedenis niet vergeten wordt.
Lees het hele verhaal over de moeder van John op de website van Joods monument Arnhem.
Eerst heb ik eens een ochtend meegelopen en het voelde gelijk goed. Herkenbaar op een bepaalde manier. Dat heeft ook alles te maken met mijn Joodse achtergrond. Dat je hier in staat bent om met elkaar over dingen te praten, vrijuit. Je bent als het ware ‘onder ons’. Het gevoel op een fijne en goede, een veilige plek te zijn. Het is misschien een cliché, maar het voelde echt als een warm bad.
John Bachrach
Bovenstaande tekst verscheen in aangepaste vorm in de Benjamin 126, 2021.
