In Shanghai ten tijde van corona

Rob Simons is als journalist en documentairefilmmaker gewend om dichtbij de bron te zitten. En dichterbij dan China kom je in deze corona-tijden niet. Hij vestigde zich daar in 2006, na een carrière als Midden-Oosten correspondent voor Nederlandse en Belgische media, en buitenlandredacteur bij de publieke omroep. Momenteel werkt hij aan de bevordering van de culturele uitwisseling tussen China en westerse landen. Een impressie van zijn belevenissen tijdens corona.  

“Ondanks de welgemeende adviezen van vrienden in Mokum niet naar het door een onbekend virus besmette Rijk van het Midden terug te reizen, ben ik uiteindelijk begin februari via Hong Kong in Shanghai aangekomen. Op de opvallend lege luchthaven werd alleen onze temperatuur gemeten, die de 37,3 graden Celsius niet mocht overschrijden. Hoewel komend uit het buitenland hoefde ik me gelukkig niet aan een 14-daags quarantaine regime te onderwerpen.

Gedurende de eerste zes weken na de uitbraak van het coronavirus werd ik als zeldzame barbaar, d.w.z. cultuurarme westerling, op straat aangestaard als een wezen van een andere planeet. In het gunstigste geval werd ik meewarig als een eenzame buitenlander beschouwd, die de Chinese autoriteiten vergeten waren te evacueren. Het aantal buitenlanders was in Shanghai duidelijk gedecimeerd. Inmiddels kunnen buitenlanders, behalve diplomaten en vliegtuigbemanningen, China niet meer binnenkomen. De Chinese stedelingen toonden zich overigens tegenover hun westerse stadgenoten vriendelijker dan ooit.

Met een mondkapje steekt ook een Chinees niet gauw een sigaret op.

Op straat waren de schoonmakers vanaf het begin van de crisis nog steeds volop in de weer om de toch al schone straten een extra beurt te geven, maar ze hadden weinig omhanden. Rondslingerend afval was de eerste paar maanden nauwelijks meer te bekennen. Het gebruikelijke openbare spuugritueel was met een gezichtsmasker niet meer makkelijk uitvoerbaar. Chinezen staan bekend als fervente rokers, maar met een mondkapje steekt ook een Chinees niet gauw een sigaret op.

Het straatbeeld in het centrum van deze zo’n 30 miljoen inwoners tellende metropool was aan aanmerkelijke veranderingen onderhevig. De talrijke bedelaars, die zich normaal her en der in drukke straten opstelden, dan wel op de grond lagen, waren bij gebrek aan gulle gevers plotsklaps verdwenen. Ook daklozen heb ik tijdens deze weken, waarin je werd verondersteld binnenshuis te blijven, niet meer aangetroffen. Op de trottoirs kon je rustig lopen zonder tegen andere passanten aan te botsen. Ik moest nog wel vaak door een corridor lopen van aan weerskanten gestalde fietsen. De tienduizenden kleurrijke deelfietsen in Shanghai werden veel minder gebruikt en staan niet langer her en der verspreid of zijn op een grote hoop gegooid, maar keurig in rijen opgesteld in de daarvoor bestemde fietsvakken.

Het in China bekende euvel dat verkeersregels over het algemeen niet worden nageleefd, was met deze corona-maanden in de frisse lucht opgelost. Aangezien de meeste Chinezen zoveel mogelijk thuis bleven, was het geringe verkeer als een snelstromende rivier. Snelheidsmaniakken hadden in hun bolides vrij baan. Op de brede doorgaande wegen konden de chauffeurs van Ferrari’s, Lamborghini’s, Maserati’s, Mercedessen en Porsches na hartelust voortrazen. Files bestonden niet meer, zodat de angstaanjagende behoefte om op de andere weghelft tegen het verkeer in te rijden, was verdwenen.

Een verademing, dat corona de luchtvervuiling heeft verjaagd

Na vele jaren in het Rijk van het Midden is het een verademing dat corona de luchtvervuiling, afkomstig van het doorgaans drukke verkeer en van de fabrieken in en rondom Shanghai en in naburige provincies, heeft verjaagd. In deze onzekere tijden van corona kende Shanghai wekenlang overwegend stralend blauwe luchten.

Sinds eind maart is het aantal besmette corona patiënten weer geleidelijk toegenomen. De autoriteiten hebben die toename eerst voornamelijk aan “buitenlandse import” toegeschreven, dat wil zeggen Chinezen, vooral studenten, die in deze onzekere tijden uit het buitenland naar hun Rijk van het Midden terugkeren. In Shanghai leek de situatie zich eind maart te stabiliseren. Sindsdien is het aantal besmette patiënten echter met 271 tot in totaal 638 bevestigde corona-patiënten opgelopen met zeven doden. Naar verhouding vallen die aantallen voor een stad met zo’n 30 miljoen inwoners nog mee. Gezien de recente stijging wordt inmiddels over een tweede golf van het coronavirus in China en Zuidoost Azië gesproken. 

Het dagelijks leven in deze “Parel van het Oosten” begint langzamerhand weer op gang te komen. Horecagelegenheden mochten na twee maanden sluiting eind maart weer worden geopend. Sinds begin april is pas duidelijk geworden dat eigenaars van tal van bars, cafés, restaurants en winkels door gebrek aan klandizie de deuren definitief hebben moeten sluiten. Scholen en universiteiten zijn al een paar maanden gesloten, evenals culturele instellingen en sportfaciliteiten. Het onderwijs wordt via internet voortgezet. Huiswerk wordt digitaal gestuurd. De financiële, economische en sociale gevolgen van het coronavirus zullen de komende maanden nog moeten blijken.

De Joodse gemeenschap in Shanghai is de corona-crisis tot nu toe over het algemeen goed doorgekomen. In Shanghai zijn liefst vijf Joodse gemeenschappen en twee koosjere winkels. Een van die winkels, evenals een sjoel, is gemakshalve bij mij in de straat. Tijdens Pesach worden er behalve matzes ook verschillende wijnen uit de bezette Golan hoogvlakte verkocht. Op de labels staat onder namen als Gamla, Hermon en Yarden “Galil / Galilee” vermeld, alsof de wijnen uit Galilea en dus Israël afkomstig zijn.

De acht jaar geleden opgerichte liberaal Joodse gemeente “Kehilat Shanghai” heeft zich in tegenstelling tot andere Joodse gemeenschappen niet veel aangetrokken van de bepaling om in deze tijd van corona geen bijeenkomsten te houden. Alsof het coronavirus voor deze voornamelijk  Amerikaanse en Israëlische Joden een vervlogen nachtmerrie is, heeft de liberaal Joodse gemeente in een groot hotel gesederd.

Nogal voorbarig verklaarden deze liberale Joden trots dat zij niet alleen hun vrijheid en uittocht uit Egypte vieren, maar tevens hun bevrijding van de corona-pandemie, waaruit zij tot nu toe gezond tevoorschijn zijn gekomen. Slechts 35 van de meer dan 200 leden tellende gemeente hebben hun hoofd in het zand van de Gobi-, Negev- dan wel Sinaï Woestijn gestoken en zijn op deze sederavond afgekomen.

In een “Moishe House” bij mijn directe Amerikaanse buren op de compound aan een aangepaste seder deelgenomen

Volkomen onverantwoord en in strijd met de officiële richtlijnen klopten de organisatoren van “Kehilat Shanghai” zich al bij voorbaat op de borst door te stellen, dat zij “een van de zeer weinige Joodse gemeenten in de wereld zouden zijn, die dit jaar samen als een gemeenschap Pesach met een seder zouden vieren”. Gelukkig maar! In heel klein gezelschap heb ik in een “Moishe House” bij mijn directe Amerikaanse buren op de compound aan een aangepaste seder deelgenomen. 

De Shanghainezen vinden dat ze de virus crisis vergeleken met Europa en de Verenigde Staten en met de virushaarden in de provincie Hubei en de provinciale hoofdstad Wuhan tot nu toe redelijk hebben doorstaan. De instructies van de centrale overheid om buiten gezichtsmaskers te dragen, zoveel mogelijk binnenshuis te blijven en niet in groepen van meer dan vier personen bijeen te komen, hebben hun uitwerking niet gemist. Het massaal testen van personen met, en zonder symptomen en van hun contactpersonen heeft het gewenste effect gesorteerd. 

In Nederland heeft de overheid aanvankelijk maatregelen nagelaten en de pandemie op z’n beloop gelaten. Rutte c.s. heeft geweigerd het goede Chinese voorbeeld te volgen. Handen wassen en anderhalve meter afstand bewaren vonden de premier en zijn adviseurs eerst voldoende om de gezondheidsrisico’s van het corona-virus te beteugelen en zo de schade voor de Nederlandse economie te beperken. Het gebrek aan testen, afzien van het natrekken van recente contacten van besmette patiënten en andere achterwege gelaten maatregelen in Nederland, verduisteren volgens gezondheidsdeskundigen het ware beeld van de corona-pandemie in de lage landen.”

Columns, gastcolumns en ingestuurde bijdragen en berichten geven niet noodzakelijk de mening weer van de Benjamin.

Foto: Patrick Sternfeld