De Benjamin publiceert regelmatig een selectie van boeken van Joodse auteurs of met Joodse onderwerpen die recent zijn verschenen of waarvan we weten dat ze nog gaan verschijnen en die de redactie van de Benjamin hebben bereikt. Naar aanleiding van ons zomernummer dit jaar met thema Reizen, omdat het weer kan, deze keer eerst een beknopte en willekeurige lijst van boeken van Joodse schrijvers waarin reizen een rol speelt., daarna nog enkele recente algemene uitgaven. Klik door op de blauwe koppen om direct naar de site van de uitgever of verkoper te gaan. Samenvattingen zijn grotendeels overgenomen van de uitgevers.
Recent:
Waarheen moet ik gaan – John Dunkelgrün
Waarheen moet ik gaan? is het aangrijpende relaas van twee Joodse families, de Dunkelgrüns uit Polen en de Kulcsárs uit Hongarije. Het verhaal voert door Palestina, Perzië en Pennsylvania en is opgetekend door schrijver John Dunkelgrün op basis van getuigenissen en uitgebreid archiefonderzoek. Beide families vestigen zich uiteindelijk in het vooroorlogse Den Haag waar Jopi Dunkelgrün en Bory Kulcsár in 1941 trouwen. Terwijl de Kulcsárs besluiten onder te duiken doen de Dunkelgrüns een bloedstollende poging om naar Zwitserland te vluchten.
Amphora Books, ISBN 9789064461620
Station Osnabrück naar Jeruzalem – Hélène Cixous
De schrijfster verhaalt over een deel van haar complexe en kosmopolitische familiegeschiedenis. De tekst is een zoektocht naar de Joodse, Duitstalige familie van Cixous’ moeder Ève en haar grootmoeder Omi in Osnabrück. Bei- den zijn voor de Tweede Wereldoorlog, in respectievelijk 1929 en 1938, naar Algerije gevlucht.
Octavo publicaties, ISBN 9789490334338
Reisboeken oud:
Tirol, reisimpressies van Carry van Bruggen (1881-1932)
In augustus 1925 is Carry naar Innsbruck gereisd, samen met haar zeventien jaar oude zoon Kees; dochter Mop logeert met een vriendin op ‘Schloss Elmau’, het instituut van de ‘praktische filosoof’ Johannes Müller. Carry blijft enige dagen in Innsbruck, om vervolgens door te reizen naar Igls, dat iets zuidelijker ligt; ze neemt haar intrek in het eenvoudige pension ‘Altwirt’. In Igls geniet zij van de natuur, van lange bergwandelingen, van komische of aandoenlijke ontmoetingen, van citermuziek die weerklinkt in de landelijke uitspanningen en van de plaatselijke lekkernijen die daar worden opgediend.
(online tweedehands te vinden) en te lezen via dbnl.org
Palestina – Jacob Israël de Haan (1881 – 1924)
De Haan was de broer van Carry van Bruggen en zelf leraar, advocaat, schrijver, dichter en journalist. De Haan was orthodox-Joods en kwam openlijk uit voor zijn homoseksualiteit, onder meer in zijn deels autobiografische roman Pijpelijntjes. In 1919 emigreerde hij naar Palestina en in 1924 werd hij in Jeruzalem vermoord door de Hagana. In Palestina beschrijft de Haan in bijna poëtische stijl hoe het Israël van vandaag er begin vorige eeuw uitzag en hoe Joden en Arabieren daar leefden.
(online tweedehands te vinden) en te lezen op dbnl.org
Hotelmens – Joseph Roth (1894 – 1939)
Joseph Roth was een hotelmens. De beroemde schrijver van Radetzkymars zwierf in de periode tussen de twee wereldoorlogen door Europa en verbleef er in vele vermaarde en minder vermaarde hotels. Hij sloot vriendschap met portiers, receptionisten, kamermeisjes en koks en portretteerde hen in krantenreportages en romans. In Hotelmens bundelt Els Snick romanfragmenten, krantenreportages en brieven waarin Roth zijn hotelbestaan beschrijft, verklaart en verdedigt.
Wereldbibliotheek, ISBN 9789059373693
Overal thuis – Ethel Portnoy (1927 – 2004)
“Ver weg van huis en overal toch thuis … wie van het leven houdt maakt de hele wereld tot zijn familie.” Deze woorden van Baudelaire zouden kunnen zijn geschreven door Ethel Portnoy zelf, zo goed vatten ze haar houding tegenover het reizen samen. Een steeds terugkerend thema in dit boek is haar liefde voor de literatuur. Portnoy groeide op in New York als dochter van Russisch-Joodse immigranten, vertrok in 1950 naar Frankrijk. Daar stuudeerde ze culturele antropologie en archeologie, onder andere bij Claude Lévi-Strauss, en trouwde daarna met de Nederlandse Rudy Kousbroek.
Meulenhof, ISBN 9789029045667 (online tweedehands te vinden)
Andere Zomerboeken
Liefde in tijden van haat – Florian Illies
De jaren dertig van de vorige eeuw. Toen het politieke klimaat verkilde, bruisde het culturele leven: in Berlijn, Parijs, Ticino en aan de Rivièra zetten de grote namen van die tijd zich schrap tegen naderend onheil. Terwijl Jean-Paul Sartre cheesecake eet met Simone de Beauvoir in Kranzler-Eck in Berlijn, Henry Miller en Anaïs Nin wilde nachten beleven in Parijs en F. Scott Fitzgerald en Ernest Hemingway gepassioneerde affaires in New York beginnen, zien Bertolt Brecht en Helene Weigel zich net als Thomas en Katia Mann genoodzaakt een veilige haven te zoeken. Dit alles gebeurt op het moment waarop de nationaalsocialisten de macht grijpen in Duitsland, boeken verbranden en het geweld tegen Joden begint.
Atlas Contact, ISBN 9789045046037
Sjaantje, de muze van Isaac Israels – Adri van Beelen
Amsterdam, 1898. Op het Leidseplein in Amsterdam ontmoet naaister Sjaantje van Ingen schilder Isaac Israels. Zij is volgens hem het ideale model en hij weet haar over te halen voor hem te poseren. Na enige tijd maakt Isaac het absolute naaktschilderij Liggend naakt, als uiting van zijn liefde voor Sjaantje en als eerbetoon aan haar schoonheid. Hoewel ze beiden uit een verschillend milieu komen, krijgen ze een relatie. Tegelijkertijd wil Sjaantje trouw blijven aan haar vrijer Dirk de Vijzel, zegt ze. De ware reden van deze smoes wordt pas duidelijk als ze, na enige tijd te zijn weggebleven, in ontredderde toestand bij Israels aanklopt. Vanaf dat moment worden er ontwikkelingen in gang gezet die onomkeerbaar zijn. Het schilderij Liggend naakt van de Amsterdamse impressionist Isaac Israels werd in 2009 uitgeroepen tot ‘Mooiste naakt uit de Nederlandse schilderkunst’.
Gibbon books, ISBN N/A (verschijnt 10 juli)
Verloren oorlogskind – Thomas Sijtsma
‘Er mist iemand.’ Het zijn drie woorden die op elke verjaardag van de overgrootmoeder van Thomas Sijtsma vallen. Iedereen weet wie er niet is, maar niemand weet exact waar hij wel verblijft. Het gaat om Harry Davids. Een joodse jongen die in de oorlogsjaren wordt geboren in Amsterdam. Als onderduiker komt hij terecht bij Berend en Jeltje Bakker, de overgrootouders van Sijtsma. Ze brengen hem groot, voeden hem op en beschermen hem tegen de Duitse bezetter. In de familie wordt daarna weinig meer gesproken over de onderduiker en de vele andere daden van verzet. Dat zou te pijnlijk zijn en onnodig wonden opentrekken. Het leven gaat door, vooruitkijken is het devies. Als zijn oma in 2018 komt te overlijden, start Sijtsma samen met zijn oom Harry – genoemd naar de onderduiker – de zoektocht naar de geschiedenis.
Prometheus, ISBN 9789044646733
Vaderskind – Hans Goedkoop
De oorlog van Renate Rubinstein – ‘Vaderskind’ ontrafelt de geschiedenis van een immigrantenmeisje met een joodse vader. Tomeloos slim en onheil-spellend gevoelig. Angstig zonder dat ze weet waarvoor. Haar wordt niet veel verteld over de wereld, kinderjaren horen onbezorgd te zijn, maar gaandeweg dwingt ze zichzelf te leren kijken. Ook naar wat geen mens wil zien. Met zeldzame precisie en nabijheid tekent ‘Vaderskind’ een meisje dat in een verwoestende tijd het fundament legt van een schrijverschap. Als eerste columnist van Nederland, nooit overtroffen, schreef Renate Rubinstein over alles wat de tijd haar aandroeg, van het zelfbedrog der ideologieën tot de zang van de wielewaal. Wie zat het heden ooit zo op de huid? Maar soms breekt daar in losse zinnen een verleden doorheen. Kinderjaren in Berlijn. Een vlucht naar Amsterdam, nee Londen, toch weer Amsterdam. Dan op een ochtend uniformen op de trap en een belofte die een leven lang naklinkt. ‘Der Vati kommt bald wieder.’
Atlas Contact, ISBN 9789045042848
Amstel 278 – Tom Rooduijn
Nadat Nederland door de Duitsers is bezet, moet acteur Géza Weisz met zijn gezin onderduiken. Hij vindt onderdak bij zijn vriend Fritz Rimathé, een Zwitserse arts en psycholoog, die een bovenhuis aan de Amstel in Amsterdam bewoont. Fritz en zijn vrouw, de actrice Georgette Rejewski, leiden een rijk sociaal en cultureel leven met hun huis als bruisende ontmoetingsplaats – tot de bezetting alles verandert. Zowel Fritz als Géza houdt een dagboek bij. Fritz doet nauwgezet verslag van het oorlogsleven: van de razzia’s in zijn buurt tot het kunstenaarsverzet en de invallen in zijn huis. Géza beschrijft de oplopende spanningen binnenshuis, maar ook zijn huwelijkscrisis en het ontroerende weerzien met zijn elders ondergedoken zoon Fransje. Aan dit beklemmende bestaan komt in augustus 1944 door verraad een noodlottig einde. Mede dankzij een schat aan gevonden egodocumenten is Amstel 278 behalve een indringende vertelling een authentiek verslag van vijf jaar oorlog in het hart van Amsterdam.
Thomas Rap, ISBN 9789400408197
Leven in de schaduw van Auschwitz – Josette Hoek en Janneke Donkerlo
Leven in de schaduw van Auschwitz is de biografie van Rits (Bob) Hoek. Rits is achttien als hij onderduikt, eerst als hulpje op een binnenvaartschip, later als knecht bij een boer in Friesland. Na de oorlog blijkt dat hij de enige is die nog van zijn familie over is. Het onverwerkte verleden van Rits als survivor heeft grote impact gehad op zijn eigen gezin. Het boek gaat zowel over de vooroorlogse florerende Joodse gemeenschap in Groningen, de Achterhoek en Amsterdam, over de donkere jaren van de oorlog, als over hoe Rits daarna een bestaan heeft opgebouwd.
Uitgeverij van Praag, ISBN 978 90 490 2433 8
Bittergeld – De restitutie van geroofde Joodse tegoeden – Joop Sanders
Nog voor hun deportatie werden de Nederlandse Joden volledig ontrecht. Een onderdeel daarvan vormde de verplichte inlevering van al hun bezittingen. Na de oorlog werd de roof via een proces van rechtsherstel voor het overgrote deel ongedaan gemaakt. Maar dat was voor lang niet iedereen het geval. In dit boek worden zowel het rechtsherstel als het hernieuwde restitutieproces kritisch onder de loep genomen. Waarom werd dat laatste hervat? Waardoor was het mogelijk dat de kleine Joodse gemeenschap een soms harde strijd met de Staat en machtige financiële instellingen succesvol kon afsluiten? Welke belemmeringen vond zij op haar weg? Wat was de rol van de commissies voor onderzoek en advies?
Uitgeverij Verbun, ISBN 9789493028470
Oudere boeken
Het ongeloof – Jacques Noach
Sally Noach redde in de Tweede Wereldoorlog honderden vluchtelingen het leven maar erkenning hiervoor van regeringszijde kwam er nooit. Hij bleef op zijn vlucht naar Engeland ‘hangen’ op het Nederlandse consulaat in Lyon als tolk-vertaler. Daar heeft Sally honderden Nederlandse (Joodse en niet-Joodse) vluchtelingen geholpen te vluch- ten naar Zwitserland en Spanje om zich vervolgens in Engeland bij de geallieerde strijdkrachten aan te sluiten.
Uitgeverij Verbum, ISBN 9789493028548
Hoe je van je dochter moet houden – Hila Blum
Een vrouw staat in een donkere straat, duizenden kilometers verwijderd van haar huis in Israël. Ze kijkt stiekem door de verlichte ramen van een woning in Groningen. De twee meisjes die ze in de woonkamer ziet zijn de dochters van haar enige dochter, de kleinkinderen die ze nog nooit heeft ontmoet. Dan vertrekt ze weer naar Israël, zonder te hebben aangebeld.
De Bezige Bij, ISBN 9789403166711
Waar gezongen wordt – Shula Tas
Een jonge vrouw studeert af aan het conservatorium zonder daarna ooit nog een noot te zingen. Wanneer haar buurvrouw op een dag vraagt waarom ze niet meer zingt, begint ze aan een zoektocht. Die brengt de voormalige zangeres naar een overvolle zolder en langs verschillende tijden die aan haar verbonden zijn. Zie ook de Benjamin, Pesach 2022.
Uitgeverij Podium, ISBN: 9789463810012
Truus van Lier, Het leven van een verzetsvrouw – Jessica van Geel
Het opzienbarende verhaal van een door de Duitsers geliquideerde verzetsheldin, dat verteld moet worden om de onzichtbare dappere vrouwen uit de oorlog nooit te vergeten.
Uitgeverij Thomas Rap, ISBN 9789400408739
Joodse Huizen 8
Ook in dit achtste deel komen de verhalen uit heel Nederland: Amsterdam natuurlijk, maar ook Groningen, Tilburg, Den Haag, Haarlem, Ophemert, Tiel, Elburg, Bussum, Scheveningen en Diemen zijn het toneel van deze episode in de vaderlandse geschiedenis. Het gaat over dirigent Ray Forest, ook wel bekend als Sasha of Alexander Goldberg; ‘vischverkooper’ Abraham Tas; diamantslijper Mendel Eidinow; handelaar in goud- en zilverwaren en voormalig vleesverkoper Mozes Abraham Wafelman; voddenjood Salomon Kroonenberg; bakker Israël Kolthoff; kunsthandelaarster Debora del Valle-Rodrigues de Miranda alias Bob en haar zoon Frank Lodeizen. Het gaat over doorsnee-Nederlanders uit alle lagen van de bevolking. (Verschijnt 24 april).
Amphora Books, ISBN 9789064461569
Eerdere boeken:
TLV Vegan – Jigal Krant
Na zijn prijswinnende kookboek TLV komt Jigal Krant met een verrassend vervolg. Met de geestdrift en humor die we van hem gewend zijn, stort hij zich op de bruisende veganistische scene van Tel Aviv. Want nergens wordt zo verrukkelijk plantaardig gekookt als in het land zonder melk en honing. TLV Vegan is een kookboek, leesboek en een intrigerende poging te achterhalen waarom uitgerekend Tel Aviv is uitgegroeid tot de vegan capital of the world.
Nijgh en van Ditmar, ISBN 9789038806754
De Plantenjager uit Leningrad – Louise O. Fresco
De eerste historische roman van Louise O. Fresco. Een jonge Russische plantkundige, Nikolaj Vavilov, raakt in de onherbergzame valleien van Centraal-Azië gefascineerd door wilde tarwe. De sleutel tot verbetering van de landbouw, vooral voor de arme Russische boeren, ligt in zijn baanbrekende idee van kruisingen met wilde exemplaren. Op vijf continenten jaagt Vavilov op planten om de grootste collectie zaden ter wereld op te bouwen. Maar in Rusland zijn intussen de communisten aan de macht gekomen en met hen een dodelijke mix van ideologie, fraude en pseudowetenschap. Vavilovs tegenspeler is Trofim Lysenko, die wetenschappelijke wonderen belooft en door Stalin wordt gebruikt om onmogelijke hervormingen door te drukken.
Prometheus, ISBN 9789044649475
Lou. Om een lang verhaal kort te maken – Armand Houben
Het verhaal van Lou Wijngaard – De ochtend van 20 mei 1942 veranderde mijn leven. Als zesjarig jochie zag ik hoe mijn vader door drie Duitsers ons huis uitgebonjourd werd en met hen in een Mercedes cabrio de straat uitreed. Mijn moeder, oma en ik stonden er plotsklaps alleen voor en moesten ons zien te redden in het oorlogstumult. Dat ik de Tweede Wereldoorlog overleefd heb, mag een mirakel genoemd worden. Het geluk dat ik in Maastricht en Brussel gehad heb, is onrealistisch.
Boekengallerij Wasdom, ISBN 9789090348001
Bar Kokhba. The Jew Who Defied Hadrian and Challenged the Might of Rome – Lindsay Powell
Over de leider van de Joodse opstand tegen de Romeinen in 132 van de gangbare jaartelling die zijn naam droeg: Bar Kokhba. In het NRC “een huzarenstukje” genoemd. Een boek over de Joodse leider Shim’on, bijgenaamd het sterrenkind, Bar Kokhba, en over de oorlog die geleid zou hebben tot het verbannen van de Joden uit de Romeinse provincie en zelfs tot de permanente scheiding tussen het jodendom en het christendom
Pen and Sword, ISBN 9781783831852
De Hillel Codex – Emile Schrijver
Emile Schrijver, algemeen directeur van het Joods Cultureel Kwartier in Amsterdam en bijzonder hoogleraar Geschiedenis van het joodse boek aan de UvA, sierde de cover van de Benjamin precies twee jaar geleden, met in het blad een uitgebreid interview.
Zijn eerste roman is een razend spannende zoektocht, die de lezer meeneemt achter de schermen van de internationale wereld van verzamelaars en onderzoekers van joodse kunst en oude manuscripten. Het biedt ook een zeldzame blik in de gesloten wereld van de ultraorthodoxe joodse gemeenschap in de Verenigde Staten.
Prometheus, ISBN 9789044649307
Abraham Tuschinski’s laatste reis – Felix Heersink
Een roman over de Joodse cinema-entrepreneur die nog altijd bekend is van de bioscoop in Amsterdam die zijn naam draagt. Het boek neemt de lezer mee naar het door Rusland bezette Polen van 1886 waar Abraham Tuschinski opgroeit in een armoedig Joods gezin en op zijn zeventiende uit een dorp vlak bij Lodz emigreert naar Nederland. Hij bouwt hier een imperium op van zeven filmtheaters waarvan een in Amsterdam en zes in Rotterdam, raakt zijn bezit in 1938 weer kwijt en wordt in 1942 gedeporteerd naar zijn geboorteland waar hij bij aankomst in Auschwitz wordt vergast.
Uitgeverij de Brouwerij, ISBN 9789083114552
Familiewandeling – Marcel Möring
In Familiewandeling duikt Marcel Möring, wandelend door het landschap van zijn jeugd, in het verleden en zoekt hij mensen en gebeurtenissen op die bepalend waren. Voor het eerst openbaart hij zijn familiegeschiedenis, die vooral wordt gekenmerkt door vergeten, vergeten en doorgaan. Vier jaar geleden keerde Marcel Möring terug naar het noorden, waar hij opgroeide. Daar, tussen bos en boerenland, kwamen al rondzwervend herinneringen terug die ver weg en diep verborgen leken. (Verschijnt 11 november).
De Bezige Bij, ISBN 9789403131719
Asjkenazische Joden en de Bijbelse Israëlieten – Jits van Straten
Wie waren de vroege voorouders van de Oost-Europese Asjkenazische joden, hoe waren zij verwant met de Bijbelse Israëlieten, en wanneer en vanwaar zijn zij in Oost- Europa gekomen? De auteur behandelt ook hedendaagse onderwerpen zoals de vraag of het mogelijk is om te bepalen of iemand (Asjkenazisch) joods is en afstamt van de Bijbelse Israëlieten gebaseerd op een DNA- profiel, en of Asjkenazische joden meer joods zijn dan Indiase of Ethiopische joden. Jits van Straten beweert dat het antwoord in beide gevallen negatief is, gebaseerd op de officiële definitie van wie is een jood. Te bestellen via de auteur: jits.vanstraten@gmail.com
De 613 mitswot – Benjamin Heyl
Het Jodendom kent 613 mitswot. Ze worden alle in de Tora genoemd en zijn door Maïmonides (1138-1204) ingedeeld in veertien boeken. De mitswot bestaan enerzijds uit misjpatiem of mitswot die we menselijkerwijs kunnen begrijpen. Anderzijds zijn er ook choekiem: mitswot waarvan wij de betekenis niet logisch kunnen verklaren, zoals de spijswetten en de besnijdenis.
Gompel&Svacina, ISBN 9789463712613
Med, Een kookboek – Claudia Roden
Een nieuw kookboek van de absolute koningin van de Joodse keuken, Claudia Roden.
Ze stond op de cover van de Benjamin, Pesach 2020, met ook een uitgebreid interview ter gelegenheid van de vernieuwde uitgave van haar invloedrijke kookboek De Joodse keuken. Over Med: De naam Claudia Roden wordt met eerbied uitgesproken tot in de hoogste gastronomische kringen. Claudia laat ons al jarenlang de schoonheid van olijfolie, granaatappelmelasse en rozenharissa zien – wat een revolutie teweegbracht in onze benadering van ingrediënten en koken. In deze gloednieuwe verzameling van ontspannen recepten vertelt ze je de verhalen van de reizen die ze in haar leven maakte en laat ze de vele en gevarieerde smaken van de Middellandse Zee zien in vele zonovergoten, eenvoudige gerechten die ze het liefst kookt.
Fontaine uitgevers, ISBN 9789464040814
De aarde herinnert zich – Minka Kaszó
De aarde herinnert zich is het vervolg op de eerste dichtbundel met de titel ‘Wij dragen de tranen’ van Minka Kaszó (16 – 12 – 1943). Twintig jaar verdere verwerking van de oorlog, zelfreflectie, de (klein)kinderen, ontmoetingen, filosofietjes, het klooster, de natuur …het vindt in deze bundel een plek. De dichteres werd illegaal geboren, beide ouders zaten in het verzet in de Tweede Wereldoorlog. Rond haar vijftigste kreeg zij last van de oorlog en bleek een opname in Centrum ’45 nodig. Zij werd nadien lid van de Vereniging Kinderen van Verzetsdeelnemers 1940 – 1945, waar zij momenteel enthousiast bestuurslid van is. Zij werkt aan een boek over haar leven en tijd in Centrum ’45.
De Nieuwe Haagse, ISBN 9789460600956
De dood in Taormina – Arnon Grunberg
In een gebed dat geen gebed is, een bekentenis die geen bekentenis is, een liefdesbrief, nee, een verlaat antwoord op een liefdesbrief, vertelt Zelda (26) over haar leven als lokeend in dienst van een jeugdbende, als drager van eigen en andermans geheimen. En over de rest van haar leven, dat begon nadat ze haar vader op haar zestiende beloofde niet vroegtijdig te zullen sterven. De dood in Taormina is een roman over rechtvaardigheid en liefde, over vergiffenis en pragmatisme, acteren en oprechtheid, en over de vraag of datgene waarvoor je leeft ook datgene is waarvoor je bereid bent te sterven.
Nijgh & Van Ditmar, ISBN 9789038810195
De Nalatenschap – Menachem Kaiser
Als Menachem Kaiser besluit om een huis terug te vorderen dat ooit aan zijn Joodse familie toebehoorde, weet hij niet waar hij aan begint. Zijn grootvader, die de Holocaust overleefde en na de oorlog naar Amerika emigreerde, beet zich decennialang stuk op deze missie. Menachem pakt diens levenswerk op en reist af naar de Poolse stad Sosnowiec, waar hij de hulp inroept van een advocaat die ‘The Killer’ wordt genoemd. De nalatenschap is een fascinerende zoektocht naar verloren gewaand bezit, naar de betekenis van familie en herinneringen, en naar antwoord op de vraag hoe je recht kunt doen aan de geschiedenis.
Thomas Rap, ISBN 9789400408821
Minjan – Margot Vanderstraeten
In Minjan vertelt Margot Vanderstraeten over haar talloze nieuwe ontmoetingen die zij opdeed na het verschijnen van haar boek Mazzel tov binnen de orthodox-Joodse gemeenschap. In Minjan is Margot Vanderstraeten op haar best: nu eens ernstig, dan weer lichtvoetig tot ironisch maar altijd met oprechte interesse zoekt zij, op haar eigen niet-godsdienstige manier, verbinding met buren die nabij een zo ander leven leiden. Verschijnt 20 september.
Atlas Contact, ISBN 9789045043890
Ontsnapt uit het Apeldoornsche Bosch – Eli Asser
De joodse comedyschrijver Eli Asser (1922–2019) werkte in 1942 als leerling-verpleger in de joods psychiatrische instelling ‘Het Apeldoornsche Bosch’ om zo de Arbeitseinsatz te ontlopen. In de fatale nacht, van 21 op 22 januari 1943, werd de inrichting door de nazi’s ontruimd en kon Eli ternauwernood met zijn vriendin Eefje Croiset ontsnappen, vluchtend dwars door sloten en weilanden. De twee doken onder en overleefden tot aan de bevrijding. De gebeurtenissen hadden Eli zo aangegrepen dat hij na de oorlog er slechts in de derde persoon over kon schrijven. In het jaar 2000 schreef hij het toneelstuk Aan de Vooravond welke daarna als autobiografische roman Wie maakt me los is gepubliceerd. Deze bundel, samengesteld door Eli’s kinderen David en Joosje Asser bevat deze roman, aangevuld met enkele tot nu toe ongepubliceerde verhalen over de oorlog en de levenslange gevolgen daarvan. Verschijnt in september.
Amphora Books, ISBN 9789064461521
Noah – Het verhaal van een overlevende – Takis Würger
Noah Klieger was dertien jaar toen hij zich aansloot bij een Joodse ondergrondse organisatie die Joodse kinderen vanuit België naar Zwitserland smokkelde. Op zijn zestiende kwam hij alsnog in Auschwitz terecht. Hoewel hij nog nooit gebokst had, meldde hij zich aan voor het boksteam en de extra portie soep die de boksers kregen zorgde ervoor dat hij op zijn twintigste de bevrijding van het vernietigingskamp meemaakte. Verschijnt 3 november.
A.W. Bruna, ISBN 9789056727017
De Beethovenstraat, herziene editie – Frank van Kolfschooten
De chique Beethovenstraat in Amsterdam-Zuid – deels winkelstraat, deels woningen en kantoren – kent een tragische geschiedenis. De vele (Duits-)Joodse bewoners zijn hard getroffen door de Tweede Wereldoorlog, die er diepe sporen naliet. Van Kolfschooten doet al bijna dertig jaar onderzoek naar deze straat. Juist door zo in te zoomen op één straat, met de schrijnende verhalen van bewoners en winkeliers, komt de oorlog heel dichtbij. De editie uit 2015 wordt nu met een kwart uitgebreid, met veel nieuwe verhalen over de oorlog, maar bijvoorbeeld ook over de recente liquidatie op klaarlichte dag. Verschijnt 4 november.
Uitgeverij de Kring, ISBN 9789462970113
Reiken naar de tijd – Rivke Basman Ben-Chaim
De bloemlezing Reiken naar de tijd biedt een tweetalige selectie uit het rijke oeuvre van Rivke Basman Ben- Chaim, vanaf haar eerste gedichten uit het concentratiekamp Kaiserwald in 1943, tot aan haar jongste bundel Opbloei in as uit 2021, verschenen bij uitgeverij H. Leyvik in Tel-Aviv. Componist Antoine Oomen heeft vier van de vertalingen uit Reiken naar de tijd op muziek gezet voor piano en middenstem.
Amphora Books, ISBN 9789064461491 – De presentatie van Reiken naar de tijd vond op zondag 2 augustus plaats in De Roode Bioscoop in Amsterdam:
Schöffer & Co. – Gerben Post
Schöffer & Co. vertelt het fascinerende verhaal van een familie die direct en indirect honderden mensen het leven heeft gered. Het werpt een nieuw licht op de organisatie van de hulp aan onderduikers en laat zien hoezeer de levens van onderduikers en hun helpers met elkaar verweven zijn.
Prometheus, ISBN 9789044648317
In Polen lag een sjtetl – Max Gross
Het Joodse plaatsje Kreskol lag een eeuw lang verstopt in de bossen van Polen. Het bleef gespaard tijdens de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust is voor hen een onbekend begrip. Max Gross werpt een humoristische en maatschappijkritische blik op de modernisering van het leven en vertelt een intrigerend verhaal over wat er gebeurd zou zijn als de geschiedenis niet voor iedereen hetzelfde zou zijn verlopen.
Signatuur, ISBN 9789056726928
Voor Joden verboden – Frank Eliëns
Hoe de joodse gemeenschap uit Nijmegen verdween 1940‐1945 – Dit boek brengt honderden slachtoffers van de Holocaust in Nijmegen op indrukwekkende wijze bij elkaar en geeft ze een gezicht in persoonlijke verhalen van woede, wanhoop, ongeloof, niet te bevatten verdriet, maar soms ook geluk en hoop in deze donkere jaren
Boom uitgeveres, ISBN 9789024435463
Samenzwering in Westerbork – Paul Beek
Ontdek in dit boek hoe een nazaat van een melamed (godsdienstonderwijzer), een majoor uit Amsterdam, gekozen wordt tot opvolger van de beruchte kampcommandant Gemmeker. Lees hoe zijn neven Nederland op de kop zetten met hun jazzachtige liedjes en hoe voor de hele familie de Bijenkorf centraal stond. Ook komt een link met Anne Frank naar voren, het meisje dat genoot van de boeken van Leons vrouw Cissy van Marxveldt.
Via boekscout.nl, ISBN 978-94-643-1484-7
Het leugenlabyrint – Paul Binnerts
In dit boek reconstrueert Binnerts het verhaal van zijn ouders in de oorlog omdat hij er nooit met hen over heeft kunnen praten. Hij doet dit op een hele bijzondere manier door enerzijds verslag te doen van zijn zoektocht (een soort non-fictie gedeelte in de roman) en die zoektocht uit te werken in een fictief gereconstrueerd verhaal. Ook schetst de roman een duidelijk beeld van de omstandigheden in Den Haag en omstreken tijdens de oorlog.
Prometheus, ISBN 978 90 446 4725 9
De jongen die Auschwitz tekende (heruitgegeven) – Thomas Geve
Thomas Geve was pas vijftien jaar oud toen hij op 11 april 1945 uit Buchenwald werd bevrijd. Het was het derde kamp dat hij had overleefd, na zijn tijd in Gross-Rosen en Auschwitz-Birkenau. Na zijn vrijlating voelde Thomas zich gedwongen om het dagelijkse leven in de vernietigingskampen vast te leggen in meer dan tachtig diep ontroerende tekeningen.
Harpercollins, ISBN 9789402706314
De honderd dagen (nieuwe vertaling) – Joseph Roth
In ‘De honderd dagen’ van Joseph Roth keert Keizer Napoleon na maanden ballingschap triomfantelijk terug naar Parijs. Hij wordt door een juichende menigte onthaald. Tegen de achtergrond van de laatste honderd dagen van Napoleon Bonaparte in Frankrijk vertelt Joseph Roth het verhaal van een volk van kleine lieden, die ten onder gaan aan hun verering van de dictator.
LJ Veen Klassiek, ISBN 9789020416541
Voorjaar 2021
Verdriet en boterkoek – Margalith Kleijwegt
Hoe de oorlog is verdwenen. In ‘Verdriet en boterkoek’ vertelt Margalith Kleijwegt over hoe verschillende generaties binnen haar familie omgaan met de Joodse identiteit. Haar moeder, documentairemaakster Netty Rosenfeld, was Joods opgevoed, had ondergedoken gezeten en worstelde met haar beladen verleden. De oorlog had ze ‘van zich afgevochten’, het Joods-zijn beschouwde zij vooral als een last. Voor Kleijwegt was die gespleten houding ingewikkeld. Ze voelde de zwaarte van dat verleden, haar eeuwige gevecht met het Jodendom en wist niet altijd hoe daarop te reageren.
In het komende nummer van de Benjamin dat 7 juni verschijnt, een uitgebreid interview met Margalith over haar moeder.
Atlas Contact, ISBN: 9789045042107
Joods worden in Nederland – Hannah Nathans
Hoe word je Joods in Nederland? Mensen die tot het Jodendom zijn overgegaan voelden dit vaak niet als een vrije keuze, maar als een innerlijke noodzaak. Sommigen hadden zich hun hele leven al Joods gevoeld. Maar iemand kan zich nog zo Joods voelen, daarmee is hij nog niet formeel Joods. In dit boek vertellen twintig mensen hun verhaal hoe hun proces van Joods worden verlopen is, en hoe zij dat beleefd hebben. Velen moesten obstakels en tegenwerking overwinnen om Joods te kunnen worden.Velen ondervonden hulp op hun pad.Velen hadden ontroerende en spirituele ervaringen.Velen vonden uiteindelijk hun bestemming.
Amphora Books, ISBN: 9789064461460.
En toen zag ik mijn moeder: Een onverwachte ontmoeting opent het verborgen verleden – Max Arpels Lezer
Onlangs was Arpels Lezer nog te zien bij NOS-journaal, waar hij vertelde over de eerste keer dat hij zijn moeder in levenden lijve zag: een levensveranderende gebeurtenis. In het boek, opgezet als een briefwisseling, gaat Max in op zijn verleden.
Amphora Books, ISBN: 9789064461477
De familie Drukker en de tragiek van joods Alkmaar – Jan Baar
Het aangrijpende verhaal van de familie Drukker is het verhaal van het grootste deel van joods Alkmaar. Historicus Jan van Baar heeft de onderste steen bovengehaald om dit verhaal te documenteren. Zijn minutieuze onderzoek heeft geresulteerd in een indringend boek over het tragische lot van de joodse gemeenschap in Alkmaar. Tegelijk schetst het een ontroerend portret van een gezin dat zomaar je buur had kunnen zijn.
ISBN 978-90-821307-3-7
Het woord en het beeld- Henk Pröpper
Over Shoah van Claude Lanzmann. In het essay Het woord en het beeld onderwerpt Henk Pröpperde monumentale, negen uur durende documentaire Shoah (1985) van Claude Lanzmann aan een onderzoek. Wat wil Lanzmannons met de documentaire vertellen, laten weten en ervaren, en wat kunnen wij daar vervolgens over zeggen? Welke strategieën zet hij in als filmer, auteur en interviewer? En is de Holocaust volgens Lanzmann eigenlijk wel in beeld of taal te vatten, of doet elk woord en beeld uiteindelijk afbreuk aan de werkelijke gebeurtenissen?
Libris, ISBN 978-90-6446-145-3 – verschijnt 27 mei 2021
Feinsteins erfenis – Harry Turksma
Naomi Silberstein, begenadigd violiste, zit boven in de Martinitoren en overdenkt in Eet goed haar lot. Een geschiewes gaat over wat er na de oorlog gebeurde met de manufacturenwinkel van de joodse Nico Messcher. Het verhaal over het opzienbarend gewelddadig einde van Wesley Fijndwerg schildert de mentale aftakeling van een bekende psycholoog. Tien! is een ontluisterend academisch avontuur met een bijrol voor de Griekse cultuurheld Theodorakis: de vaak noodlottige verhalen in de bundel Feinsteins erfenis ademen een sfeer van vervreemding. Meeslepende verhalen waarin een veelbelovend student eindigt als vuilnisman en een varken uitgroeit tot goeroe. – Verschijnt begin juni
Amphora Books, ISBN: 9789064461309
Philip Roth – Blake Bailey
De veelgeprezen biograaf Blake Bailey werd door Philip Roth aangewezen om zijn levensverhaal te schrijven. Volledig onafhankelijk in zijn verdere aanpak kreeg Bailey toegang tot Roths persoonlijke archief en sprak hij diens vrienden, geliefden en collega’s. Ook met Roth zelf voerde hij zeldzaam openhartige gesprekken. Bailey beschrijft hoe Roth opgroeide in een Joods gezin uit de arbeidersklasse, hoe zijn literaire carrière bijna ontspoorde door zijn eerste, catastrofale huwelijk en hoe hij een pleitbezorger werd voor dissidente schrijvers uit het Oostblok.
De Bezige Bij, ISBN: 9789403129716
Over grenzen – Mijn leven in Israël – Joanne Nihom
Joanne Nihom is journalist in Israël en heeft ook voor de Benjamin geschreven.
Van gezamenlijke Israëlische en Palestijnse initiatieven tot een ziekenhuisclown uit Gaza en een Druzenvrouw die de politiek inging. Een Grensverleggend boek over mensen die het verschil maken. In Over Grenzen laat Joanne Nihom zien wat er gebeurt in Israël, het land waar ze woont. Ze schrijft over de positieve initiatieven en inspirerende mensen die de media vaak niet halen en toont zich als Joodse vrouw kwetsbaar in de voor haar soms ingewikkelde maatschappij. Haar verhalen gaan over verbinding, over het gewone en ongewone en de uitdagingen van de regio.
Kokboekencentrum – ISBN: 9789043535540
Geen makke schapen – Martijn Katan
Wie van mijn Joodse familieleden heeft zich in de oorlog actief verzet? Martijn Katan vroeg zich dat af en ging op onderzoek. Tot zijn verbazing vond hij er maar liefst tien.
Zijn vader Richard Katan die ausweisen vervalste, Hans Katan die het gebruik van pistolen en bommen niet schuwde, Mol Valk die een geheime boekhouding bijhield en boze Wehrmachtofficieren tot de orde riep, en nog zeven anderen. Katan reconstrueert hun levens aan de hand van archieven, brieven, krantenberichten, foto’s en getuigenissen van overlevenden. Een inleidend hoofdstuk beschrijft het Joodse verzet in Nederland in bredere zin. Het grote aantal verzetsmensen onder Katans verwanten blijkt geen uitzondering te zijn. De cijfers laten zien dat het percentage verzetsstrijders onder joden hoog was en vermoedelijk hoger dan onder Nederlanders in het algemeen. Veel meer Joden dan tot nu toe werd gedacht lieten zich niet als makke schapen wegvoeren, maar vochten terug.
Prometheus – ISBN: 9789044646429
De geschiedenis van mijn seksualiteit – Sofie Lakmaker
De geschiedenis van mijn seksualiteit luidt: dat ik altijd op zoek ben geweest naar iemand die de deuren en ramen zou sluiten, zou zeggen: en nu is het goed. Meer concreet viel ik eerst op mannen en toen op vrouwen, natuurlijk altijd al op vrouwen, op Muriël de roodharige bijlesdocente met de lange benen, op wie niet, maar ik hield mijn ogen of iets anders erg cruciaals ongeopend. Dat doet ook eigenlijk weinig ter zake. – De geschiedenis van mijn seksualiteit is het messcherpe en onconventionele romandebuut van Sofie Lakmaker, ooit tot muze verklaard en later tot lesbische fundamentalist. Een essentieel werk, gedurfder geschreven dan Frenkie de Jong voetbalt. Over het genie dat Sofie Lakmaker is, was of had moeten zijn.
Das Mag – EAN: 9789493168640
Het grote niets – Nadav Vissel
Op zijn zevende wordt Naff verteld dat hij niet zomaar een losstaand iemand is, maar tot een volk behoort. Een volk met een eindeloos verleden, dat recent een oorlog heeft overleefd. Dat ‘Ding’, die oorlog, krijgt iets mythisch voor Naff en hij gaat aan de haal met de verhalen die hij erover hoort. Hij hoopt dat zijn familie en zijn volk, wanneer hij maar het juiste verhaal vertelt, de oorlog voorgoed achter zich kunnen laten. Maar dat wordt niet altijd goed ontvangen. In tegendeel. Wanneer Naff op zijn zeventiende voor een cursus ‘Schrijven over de Shoah’ naar Tel Aviv gaat, leert hij wat die geschiedenis voor hem betekent.
Signatuur – ISBN: 9789056726539
Slachters en psychiaters – Arnon Grunberg
Ergens tijdens deze reis meende ik dat ik genoeg had van de oorlog. Nu besef ik dat de liefde niet is uitgedoofd. Ik houd van mijn geliefde, maar de oorlog is mijn vrouw.’ In 2006 begon Arnon Grunberg met zijn reis naar het Nederlandse leger in Afghanistan de reportagereeks ‘Grunberg onder de mensen’, gebaseerd op Maxim Gorki’s advies aan Isaak Babel om de schrijftafel te verlaten en zich onder de mensen te begeven. Dat resulteerde in de bundel Kamermeisjes en soldaten (2009). Ook daarna bleef Grunberg onvermoeibaar berichten over de mens en de politieke en sociale actualiteit. Van een roadtrip van Nijmegen door voormalige Sovjetstaten met bestemming Kabul in het gezelschap van een voormalige Afghaanse asielzoeker tot een verblijf bij een circus uit de Achterhoek. Van een onderzoek naar liefde en seks in de VS tot participerende journalistiek bij diverse slachterijen. Van een reis naar de bezette gebieden op de Westelijke Jordaanoever (waar Grunbergs zus woont) tot zijn vrijwillige opname in een psychiatrische kliniek in België.
Slachters en psychiaters is een onverschrokken zoektocht naar de mens; de mens in oorlogstijd, de mens op vakantie, de mens in psychische nood. Grunberg schreef deze reportages om zijn eigen ervarings- en denkwereld én die van de lezer te vergroten, om waarheid en werkelijkheid in de periferie te vinden.
Zusters in oorlog – Roeland Hermans, Ria Christens, An Vandenberghe, Kristien Suenens
De Tweede Wereldoorlog spaarde niets of niemand. Ook niet de nagenoeg vijftigduizend vrouwen die hadden gekozen voor een leven als zuster in een van de vele kloosters in België. Hun verhaal is nooit eerder verteld. Omdat oorlog een mannenzaak was, schijnbaar veraf van het onzichtbare bestaan van zusters verscholen achter hoge kloostermuren. En toch werd ook hun leven grondig overhoopgegooid. De oorlog bracht angst en twijfel, maar daagde ook uit tot actie en verzet, zoals blijkt uit de unieke verhalen in Zusters in oorlog.
Pelckmans Uitgevers – ISBN: 978-94-6310-526-2
Joodse Huizen 7, Verhalen over vooroorlogse bewoners
Ook in dit zevende deel spelen de verhalen verspreid over heel Nederland: Amsterdam natuurlijk, maar ook Apeldoorn, Groningen, Maastricht, Rotterdam, Utrecht, Den Ham, Roermond, Amersfoort, Varsseveld, Leiden en Zwolle zijn het toneel van deze episode in de vaderlandse geschiedenis. Het gaat over een arts in Amsterdam-Zuid en over een psychiater in het Apeldoornsche Bosch, over een zanger en over een voorzanger, over een hoedenmaakster en over een schoenmaker. Over kunstenares Fré Cohen en over een familie van musici. Over een slager, een poelier, een veehandelaar. Over de stichter van een puddingfabriek. Over doorsnee Nederlanders uit alle lagen van de bevolking.
Amphora Books ISBN: 9789064461316
De gelukkiste man ter wereld – Eddie Jaku
De 100-jarige Eddie Jaku groeide op als Joodse jongen in Leipzig, Duitsland. Hij was trots op Duitsland, maar dat veranderde allemaal in november 1938 toen hij werd mishandeld, gearresteerd en naar een concentratiekamp werd gebracht. Hij maakte verschrikkelijke horrorpraktijken mee in Buchenwald, Auschwitz en in een dodenmars. Hij verloor familie, vrienden en zijn vaderland. Eddie overleefde de oorlog en besloot hulde te brengen aan de slachtoffers door zijn verhaal te vertellen, zijn wijsheden te delen en zijn beste leven te leiden. Hij beloofde zichzelf elke dag te glimlachen en zegt de meest gelukkige man ter wereld te zijn. Deze krachtige, hartverscheurende en hoopvolle memoir laat zien hoe je geluk kunt vinden, zelfs in de donkerste tijden.
Lev. – ISBN: 9789400513860
Verschijnt 24 juni
Brieven aan Camondo – Edmund de Waal
De Joodse bankiersfamilie Camondo vestigde zich in de jaren 1870 in Parijs. Ze betrokken een spectaculair stadspaleis aan het Parc Monceau, enkele deuren naast het huis van de familie Ephrussi – bekend uit De haas met ogen van barnsteen. De familie begaf zich in de hogere culturele kringen van de Parijse belle époque – de wereld van Proust, de gebroeders De Goncourt, maar ook van antisemitisme en de Dreyfusaffaire. Graaf Moïse de Camondo vulde het huis voor zijn zoon Nissim met de grootste privécollectie van achttiende-eeuwse Franse kunst. Toen Nissim omkwam in de Eerste Wereldoorlog, werd het huis een gedenkplaats, en dat is het tot de dag van vandaag. In 1942 werden Moïses dochter Béatrice en haar man en kinderen naar Auschwitz gedeporteerd, waar ze werden omgebracht. Dwalend door het huis brengt Edmund de Waal aan de hand van de voorwerpen, het meubilair en de kunst het huis en haar bewoners tot leven. De brieven die hij schrijft aan Camondo vormen een monument voor een unieke familie: toonaangevend in hun tijd, maar vermorzeld door de geschiedenis.
De Bezige Bij – ISBN: 9789403124513
Pre-order
Fotoboek Children of Al-Andalus Hicham Ghalbane en Rick Leeuwestein
Over Joods-Amazigh-Arabische co-existentie en interculturele banden in Marokko. ISBN: 9789090342238
Eerdere boeken en boek-gerelateerd nieuws:
Niet een boek maar wel veel over Joodse boeken: Studia Rosenthaliana, Journal of the History, Culture and Heritage of the Jews in the Netherlands is het enige academische tijdschrift over de geschiedenis van de Nederlandse Joden ter wereld. Nu opnieuw gelanceerd als open-access tijdschrift. Het in 1967 opgerichte blad is terug in een nieuwe vorm. Studia Rosenthaliana is het enige academische tijdschrift voor Nederlands-Joodse geschiedenis ter wereld. Na een periode waarin het onregelmatig verscheen en als thematisch jaarboek, zal het vanaf nu weer tweemaal per jaar verschijnen, digitaal en volledig open-access. Dat wil zeggen dat de inhoud voor iedereen kosteloos is te lezen online. Het tijdschrift nodigt onderzoekers uit om artikelen in te dienen via de richtlijnen op de site. Per nummer worden er ook recensies opgenomen van boeken over Nederlands Joodse geschiedenis. Het is Engelstalig.
Het eerste nummer is een dubbel-themanummer getiteld: ‘The Jewish Bookshop of the World; Aspects of Print and Manuscript Culture in Early Modern Amsterdam’ en is samengesteld door gastredacteur Theoder Dunkelgrün. De artikelen gaan in op de centrale plaats die Amsterdam innam bij de druk uitgave van en handel in Joodse en Hebreeuwse boeken in de vroegmoderne tijd.
Ook even iets anders: hier de selectie te vinden voor de WIZO literatuurprijs 2021!
Gezichten van Joods Verzet
Een boek dat diepgang verschaft en inzage over Joodse familiegeschiedenissen die hun weerslag vinden in het heden. Veertig auteurs schetsen 75 jaar na de Bevrijding de zeer uiteenlopende situaties van Joodse familieleden, vrienden en bekenden, die vanuit hun onderdrukte positie verzet wisten te plegen. Deze informatie is vaak na een lang zwijgen en over een lange periode verzameld en met behulp van onderzoek verder onderbouwd. Dit levert uiteenlopende gezichten van verzet op vastgelegd in bijna 400 pagina’s…
De rode draad, Mantelzorg en kampsyndroom, memoir van een dochter – Guida Joseph
Het is niet makkelijk om een vader met een concentratiekampsyndroom te hebben. Vooral als je enig kind bent. Guida Joseph, een gevierd illustrator, had die rode draad van pijn en woede al onder ogen gezien en verwerkt, maar net toen het vaderboek dicht kon ging het moederboek open. Guida nam de zorg van haar oude moeder op zich, denkend dat haar einde nabij was. Vijf jaar later leeft haar moeder nog steeds, en is Guida getuige van de wijze waarop zij licht dementerend en tamelijk alcoholistisch de ouderdom inglijdt. Ondanks – of juist dankzij – irritatie, wanhoop en frustratie levert het haar ook iets op. Een schitterende graphic memoir vol inzichten en humor…
Joden van Leeuwarden – Hartog Beem
Een vernieuwde uitgave van het boek dat oorspronkelijk verscheen in 1974. Beem was de Joodse historicus bij uitstek voor de geschiedschrijving van de Joodse gemeenschappen in de Mediene, en dit boek was zijn meesterwerk. Daarnaast publiceerde hij ook over het Jiddisch en Jiddische woorden in de Nederlandse taal..
Het gevecht met de Nederlandse Spoorwegen, De eenzame strijd van een Holocaust-overlevende – Salo Muller
Het begon als een persoonlijke kruistocht en het werd een schadeclaim voor alle Nederlandse slachtoffers van de Holocaust die door de Nederlandse Spoorwegen zijn vervoerd naar Westerbork en vanuit Westerbork naar de Duitse grens op weg naar de concentratie- en vernietigingskampen in Duitsland en Polen. Salo Muller is vasthoudend als het gaat om de nalatenschap van zijn in Auschwitz vermoorde ouders. Meer dan honderdduizend andere Nederlands-Joodse slachtoffer overkwam eenzelfde lot in Auschwitz, Sobibor of een ander kamp. De kosten voor het treinkaartje van de Nederlandse Spoorwegen – ze kregen alleen een enkeltje – moesten ze zelf betalen of werden betaald uit geroofde Joodse tegoeden. Bloedgeld?
Lachen om Levie, Komisch bedoeld antisemitisme (1830-1930) – Ewoud Sanders
Joodse en zwarte personages beschrijven op een manier die we nu etnisch stereotyperend of racistisch zouden noemen: broodschrijver Jan Schenkman was niet de eerste die dat deed. Wel bereikte hij er een groter publiek mee. In 1850 voorzag Schenkman Sinterklaas van een zwarte knecht. In 1854 introduceerde hij Levie Mozes Zadok, een joodse schoenpoetser die met een blackface op een kermis optreedt als ‘Bosjesman’. Binnen enkele maanden vlogen er ruim 50.000 Levie Zadok-drukwerkjes over de toonbank. Hoe is dat verkoopsucces te verklaren?
Zo’n genie ben je nu ook weer niet, Harry Mulisch en de brieven van zijn ouders – Alice Schwarz
Harry Mulisch was negen toen zijn ouders uit elkaar gingen. Zijn moeder, Alice Schwarz, vertrok naar Amsterdam, Harry bleef bij zijn vader in Haarlem wonen. De Joodse bankiersfamilie van zijn moeder werd in de Tweede Wereldoorlog grotendeels uitgemoord. Zelf ontkwam ze, mede dankzij Harry’s met de Duitsers collaborerende vader. Verlangend naar een beter leven emigreerde Alice in 1951 naar de Verenigde Staten. Drie maanden later kreeg haar zoon de Reina Prinsen Geerligsprijs – begin van een imposant schrijverschap. Vanaf haar vertrek naar Californië tot haar dood in 1996 schreef Alice haar zoon brieven…
Burgemeester in oorlogstijd – Jaap Roos
Bijna anderhalf jaar lang kon Abraham Roos, ondergedoken, zichzelf niet zijn. Hij wás Theo van Leur en werd vertegenwoordiger van de gemeente bij de Ortskommandant van Amerongen. Als een ‘burgemeester’ had hij veel invloed in het dorp. Tegelijkertijd onderhield hij nauwe banden met het lokale verzet…
Wacht maar, Het veelbewogen leven van Henriëtte Pimentel – Esther Shaya en Frank Hemminga
Henriëtte Henriquez Pimentel werd in 1926 directrice van de Vereeniging Zuigelingen-Inrichting en Kinder- huis in de Plantage Middenlaan te Amsterdam, in de volksmond ook wel ‘de crèche’ genoemd. Toen ze de pensioengerechtigde leeftijd bijna had bereikt, brak de Tweede Wereldoorlog uit. Ze werd een van de sleutelfiguren in het heldhaftige plan waarmee zo’n zeshonderd joodse kinderen uit de crèche gered konden worden. Zichzelf bracht ze daarbij niet in veiligheid…
1943, Het lot van de familie Pimentel – Fokko Weerstra en Henk Dijkman
In twaalf kleine biografieën van leden van de familie Pimentel wordt duidelijk hoe de Jodenvervolging ingreep in het leven van Joodse Amsterdammers. 1943 was een beslissend jaar voor de Portugees-joodse familie Pimentel…
Het trieste verhaal van Edith Roseij Beek, Eenzaam op weg naar Auschwitz – Paul Beek
1943: Een Joods meisje stapt zonder haar familie de gaskamer van Auschwitz in, onwetend van haar lot of waar haar broer en ouders zijn. Enkele weken daarvoor was zij verraden op haar onderduikplaats en ging ze via Den Haag naar kamp Westerbork, werd ze ziek maar ging ze toch op transport, pas negen jaar oud…
Negen lessen voor een bijzonder leven – Benjamin Ferencz
Negen lessen voor een bijzonder leven bevat de wijze levenslessen van Benjamin Ferencz, hoofdaanklager van de Neurenbergprocessen. Het boek volgt het verhaal van Benjamins leven, en elk hoofdstuk bevat zijn lessen over hoe we allemaal het beste uit onze levens kunnen halen, van ambitie en moed tot geluk en liefde…
Dossier Grete Weisbrot – Miriam Dubi
Een meeslepende roman, met verrassende plotwendingen, over hoe mensen met een sterk uiteenlopende achtergrond elkaars leven kunnen bepalen en beïnvloeden. Het verhaal is gesitueerd in Jeruzalem anno 1985. Centraal staan twee Joden: Raffie Alfasie, een jeugdige medewerker van de sociale dienst van Marokkaanse komaf, en de oude Grete Weisbrot, een vrouw die in 1938 vanuit nazi-Duitsland naar Palestina vluchtte. Raffie krijgt de opdracht om Grete over te halen zich in een bejaardenhuis te laten opnemen. Iets wat Grete pertinent niet wil…
WWII+VI: A Kid’s Memories of War and Postwar – Johan Zwaan
Voormalige Harvard professor Johan Zwaan vertelt over zijn herinneringen aan de oorlog en het verzet van zijn vader in Gornichem (Engels)…
ABOUT THE BOOK
Rivka – Femmetje de Wind
Rivka Cohen heeft een succesvolle carrière als redacteur en een schijnbaar gelukkig gezinsleven, maar innerlijk knaagt de onrust aan de zorgvuldig opgebouwde buitenkant. Rivka groeide op in een gezin waar haar Joodse vader de oorlog altijd met zich meedroeg. Zijn trauma komt tijdens de intense verhouding met de oudere en getrouwde Daniel pijnlijk aan de oppervlakte…
Als ze het over Marokkanen hebben – Arnon Grunberg
In een lege Nieuwe Kerk te Amsterdam hield Arnon Grunberg op 4 mei 2020, vijfenzeventig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog in Nederland, de herdenkingsrede. Hij stelde onder meer dat individuen niet gereduceerd moeten worden tot de groep waartoe ze zouden behoren; dat uitsluiting van een minderheid vroeg of laat andere, uiteindelijk álle minderheden zal treffen. Grunbergs woorden werden met instemming en lof ontvangen, maar ook kreeg hij te maken met enkele doodsbedreigingen en andere uitingen van haat. In Als ze het over Marokkanen hebben zijn naast deze lezing vier teksten opgenomen waarin Grunberg zijn jeugd, de Joodse identiteit en het werk van Marga Minco en Imre Kertész onderzoekt. Hij vindt het algemene en universele in het persoonlijke; zijn gedachten zijn prikkelend, zijn formuleringen messcherp…
Als ze het over Marokkanen hebben
Bange mensen stellen geen vragen – Renate Rubinstein, samengesteld door Ronit Palache
Waar Renate Rubinstein (1929-1990) verscheen was er reuring. Vanaf 1961 maakte zij furore met de stukken die zij onder de naam Tamar in Vrij Nederland publiceerde. Of deze nu gingen over haar liefdesleven, het gemis van haar in de oorlog vermoorde vader, de moeilijke relatie met haar moeder, het koningshuis of het feminisme: ze waren altijd origineel, eigengereid en spraakmakend. Ze schreef openhartig over haar Joodse achtergrond, haar pijnlijke scheiding en haar ziekte MS. En zelfs postuum veroorzaakte Rubinstein nog ophef met het boek Mijn beter ik, over haar geheime relatie met Simon Carmiggelt, ‘de meest getrouwde schrijver van Nederland’. Dertig jaar na Renate Rubinsteins overlijden brengt Ronit Palache via deze rijke bloemlezing een ode aan haar autonome geest. Aan de hand van Rubinsteins autobiografische teksten, columns, lezingen en brieven, waarvan een deel niet eerder in boekvorm verscheen, krijgt de lezer een intiem beeld van een ambivalente vrouw die er niet voor terugschrok zichzelf en anderen de waarheid te zeggen…
Bange mensen stellen geen vragen
De jonge helden van de Sovjet-Unie, Een familieverhaal – Alex Halberstadt
Deze zoektocht naar zijn vader brengt de Amerikaanse journalist Alex Halberstadt terug naar zijn gekwelde en raadselachtige geboorteland Rusland, waar het leven onder het Sovjetregime drie generaties van zijn familie heeft gebroken. In Oekraïne spoort hij zijn grootvader op, wellicht de laatste bodyguard van Jozef Stalin die nog in leven is. Hij keert terug naar Litouwen, de geboortegrond van zijn Joodse moeder, om de erfenis van de Holocaust en het verzwegen antisemitisme onder de loep te nemen…
Joodse gedichten – Nachoem M. Wijnberg
Een bundel over Joden voor wie het bouwen van de synagoge waar ze níét heen gaan een eerste levensbehoefte is – ook wanneer net aangespoeld op een onbewoond eiland. Deze bundel gaat over hoe de Joden door de geschiedenis gaan, zoals ze over zichzelf als Joden denken en zoals anderen over hen als Joden denken, en het een vanwege het ander, en omgekeerd. Een centraal thema is de Messias, op wie met hevig verlangen gewacht wordt en die tegelijk een bron van ongerustheid is, misschien vanwege de problemen die valse Messiassen – van Jezus tot Sabbatai Tsvi – met zich meebrengen, misschien omdat de geschiedenis te mooi of te spannend is om die nu al te beëindigen – en de synagoge waar de Messias heen gaat, daar zou geen fatsoenlijke Jood zich willen vertonen.
De dochter – Jessica Durlacher
Max Lipschitz en Sabine Edelstein ontmoeten elkaar in het Anne Frank Huis tijdens een rondleiding. Beiden zijn kinderen van oorlogsslachtoffers en hun wederzijdse aantrekkingskracht lijkt iets te maken te hebben met die gedeelde achtergrond. Ze worden onafscheidelijk, tot Sabine schijnbaar zonder aanleiding verdwijnt. Vijftien jaar later ziet Max haar terug in Frankfurt, in gezelschap van Sam Zaidenweber, een hoogbejaarde en gevierde studiobaas uit Hollywood. Tussen Max en Sabine ontstaat opnieuw een verhouding, maar nog steeds is er die geheimzinnigheid die Max verwart. Pas als hij erachter komt wie Zaidenweber is, dringt de omvang van Sabines geheim tot hem door. ‘Ik stevende af op antwoorden die ik al meer dan vijftien jaar zocht. Ik had alleen de vragen niet geweten.’…
De dochter
De jongen uit de Kaiserhofstrasse – Valentin Senger
Hoe een Joodse familie op wonderbaarlijke wijze de oorlog overleefde. Op de Kaiserhofstrasse wonen acteurs, travestieten, dames van lichte zeden, studenten – en de familie Senger. Vanwege hun Joodse achtergrond en communistische idealen zijn ze tsaristisch Rusland ontvlucht en in Frankfurt hebben ze een nieuw thuis gevonden. Als Hitler in 1933 de macht grijpt, neemt Valentins moeder het gevaar al snel serieus en zorgt voor valse documenten. Maar de angst om ontdekt te worden beheerst de familie elke dag…
De Effingers – Gabriele Tergit
De Effingers vertelt het verhaal van vier generaties van drie met elkaar verweven Berlijnse families. Het boek speelt zich af tussen 1878 en 1948 en begint met een brief die de 17-jarige Paul Effinger schrijft aan zijn ouders en het eindigt ook met een brief van dezelfde Paul: Het is de afscheidsbrief die hij op 80-jarige leeftijd schrijft voordat hij naar het vernietigingskamp wordt getransporteerd. Tussen die twee momenten worden vele intrigerende personages opgevoerd – ouders, kinderen, geliefden, vrienden en vijanden. Het is veelzeggend voor zowel het verloop van de Duitse geschiedenis als van Tergits meesterlijke vertelling, dat het woord ‘joods’ de eerste 200 pagina’s van het boek nauwelijks voorkomt, terwijl vrijwel alle belangrijke personages in De Effingers joods zijn.
Het leven speelt met mij – David Grossman
Het leven speelt met mij gaat over de verregaande consequenties van onmogelijke keuzes en legt daarmee de meest tegenstrijdige emoties bloot. Grossman beschrijft als geen ander hoe trouw en politieke ideologie de kern van een gezin kunnen raken en hoe snel de grens tussen standvastigheid en verraad kan vervagen. Vera groeit op in een welgesteld Joods gezin, maar valt voor Miloš, een arme Servische dorpeling. Samen beleven ze een grootse liefde, versterkt door een misschien nog wel grotere toewijding aan hun geloof in het communisme en een rechtvaardige wereld. Ze nemen deel aan de partizanenstrijd tegen de nazi’s en aan het eind van de oorlog wordt hun dochter Nina geboren…
Eerder dit jaar
Sieg Maandag, Leven en kunst na Bergen-Belsen – Dawn Skorczewski, Karen Maandag-Ralph
Sieg Maandag (1937-2013) is zeven jaar oud als hij wordt bevrijd uit het concentratiekamp Bergen-Belsen. Zijn vader keerde nooit terug, zijn moeder overleefde kamp Beendorf en werd met hem herenigd dankzij de foto van Sieg die op 15 april 1945 in het bevrijde Bergen-Belsen langs een rij lichamen loopt…
Michael – Menno Kalmann
De Zwitsers-Nederlandse auteur Menno Kalmann vertelt het verhaal van zijn Joodse familie in de twintigste eeuw aan de hand van zijn halfbroer Michael, een jongetje dat concentratiekampen overleefde, samen met zijn moeder op de Palestinalijst kwam te staan en aan het einde van de oorlog ‘geruild’ werd tegen Duitse krijgsgevangenen in Palestina…
Langs de wegen naar de hel – Michèl AdmiraalDit boek beschrijft een rondreis langs acht concentratiekampen in Duitsland, Oostenrijk, Polen, Tsjechië en Frankrijk. Behalve een historische beschrijving van de kampen is het een reisverhaal van twee generaties, vader en zoon. De opbrengst van het boek is bestemd voor het Holocaust Namenmonument Nederland te Amsterdam…
Mijn Liederen – Majne Lider – Mordechai Gebirtig – Drietalige editie – vertaling David Omar Cohen
Mordechai Gebirtig (4 mei 1877 – 4 juni 1942) geldt als een van de klassieke Joodse volksdichters, wiens liederen overal ter wereld worden gezongen. Hij dichtte over verlangen naar vervlogen dagen, de onvrede van werkelozen, het lot van weeskinderen en het lijden van het Joodse volk in de dagen voor en tijdens de Sjoah…
De Papegaaien van Moshe – Ineke Kievit-Broeze
Een zoektocht naar het onderduikkind Jopie, dat in 1943 op tweejarige leeftijd bij de opa en oma van Ineke Kievit kwam…
Ik wil je laten weten dat we er nog zijn – Esther Safran Foer
Memoire. Esther Safran Foer groeide op in een gezin met een verleden dat te verschrikkelijk was om over te spreken. Als kind van ouders die beiden de enige overlevenden uit hun gezin waren, was de Holocaust altijd aanwezig maar nooit bespreekbaar…
Beroofd volgens de regels – Joep Boerboom
Hoe zeven markante joodse ondernemers in Deventer tijdens de bezetting op wettelijke wijze van hun bezit werden beroofd, is een aangrijpend verhaal…
75 Facestories – Els Quaegebeur en Julie Blik
Om 75 jaar vrijheid te markeren brengen Els Quaegebeur en Julie Blik, in opdracht van het Centraal Joods overleg, de verhalen van 75 Joden in Nederland in woord en beeld…
Ook mijn Holocaust – Maurits de Bruijn
Ons levensverhaal wordt voortdurend door anderen gevormd: genen, ervaringen, omgeving, opvoeding. In Maurits’ geval was er een bepalende reis naar Israël waarna hij niet meer dezelfde was als daarvoor…
Wie herdenken we op 4 mei – Jaap Goudsmit, Johan Heilbron, Peter Ekamper, Timo van Barneveld, Bela Zsigmond
Aan wie of wat denk jij tijdens de twee minuten stilte op 4 mei? …
Oorlogskinderen – Coen Verbraak
Ze moesten onderduiken, leefden in angst omdat hun ouders deelnamen aan het verzet, ze hadden foute ouders, of waren kind van een Duitse soldaat; in Oorlogskinderen tekent Coen Verbraak de verhalen op van mensen die als kind de oorlog hebben meegemaakt…
Het Grote Kinderspel – Bert Jan Flim
Hoe verzetsgroep NV honderden joodse kinderen liet onderduiken…
Oorlogsgesprekken – De erfenis van bezetting en bevrijding – Leonard Ornstein, Larissa Pans
Sigrid Kaag, Thom Hoffman, Ernst Jansz, Roxane van Iperen, Jaime de Bourbon, Isa Hoes, Paul van Vliet, Arnon Grunberg, Sonja Barend en vele andere BN’ers vertellen welke invloed de Tweede Wereldoorlog op hun familie en op hun leven heeft gehad…
De levens van Johnny de Droog – Erik Schaap
Johnny de Droog liet tussen 1942 en 1945 minstens driehonderd verzetsstrijders en joden achter de tralies verdwijnen…
Het raadsel van Femma – Els van Diggele
Een doodgewoon meisje uit de Amsterdamse Oosterparkbuurt belandt in Auschwitz via de beheerder van de Calmeyerlijst…
Remi – rank van Kolfschooten
De oorlogsgeschiedenis van twee broers – Op 16 oktober 1942 vindt een Bloemendaalse familie een baby op hun stoep. Zij noemen hem Remi, naar Alleen op de wereld. Ze kunnen het jongetje niet redden…
Ik heb niets tegen antisemieten, ik lééf ervan – Ronit Palache
Ronit Palache toont aan de hand van Ischa Meijers werk hoe hij zich in diverse gedaanten uitsprak over de oorlog en de joodse identiteit…
‘t Hooge Nest – Roxane van Iperen
Nog uit 2018 – Tijdens de Tweede Wereldoorlog bestieren twee joodse zussen – Janny en Lien Brilleslijper – een van de grootste onderduikadressen in Nederland: ‘t Hooge Nest, een villa in ‘t Gooi…
Viktor – Judith Fanto
Met Viktor schrijft Judith Fanto een hartveroverende, waargebeurde familiegeschiedenis over de betekenis van familiebanden. Wenen, 1914. De zesjarige Viktor Rosenbaum redt weeskind Bubi uit een vijver in het Praterpark…
Bespiegelingen over het vraagstuk van het antisemitisme – Delphine Horvilleur
Deze scherpe en eloquente beschouwing speelt in op het overal – ook in Europa, ook in Nederland en België – toenemende antisemitisme. De Parijse rabbijn Delphine Horvilleur is opgeleid aan universiteiten in New York en Jeruzalem…
Held zonder vaderland – Miriam Guensberg
In Held zonder vaderland wordt het leven van de Poolse Jood Dolek Guensberg geschetst, die als arts bij de Eerste Poolse Pantserdivisie streed. Bij de bevrijding van Zuid-Nederland ontmoet hij zijn grote liefde…
Mijn naam is Selma – Selma van de Perre
Ze was zeventien toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Tot dan toe had het feit dat Selma joods was geen grote rol in haar leven gespeeld, maar nu werd het ineens een kwestie van leven en dood…
Het verscholen dorp – Jeroen Thijssen
Midden in de bossen van de Veluwe, in de buurt van Vierhouten, overleefde een honderdtal joden de Tweede Wereldoorlog in barakken en hutten – met hulp van het verzet en dankzij het zwijgen van de lokale bevolking.
overLeven – Marijke Talen
Dit jaar herdenkt Nederland 75 jaar bevrijding. Het boek ‘overLeven’ met 25 portretten en verhalen van Joodse overlevenden is tijdloos en juist nu heel geschikt als bijvoorbeeld (relatie)geschenk.
Spiegelmoeders – Judith van der Wel
Judy en Selly (1927) zijn een onafscheidelijke, eeneiige tweeling. Ze wonen samen in een flat, slapen in één bed en delen een geheim: dat ze Joods zijn. Niemand mag het weten, want na negen concentratiekampen hebben ze wel geleerd dat ze geen mens zomaar kunnen vertrouwen.
De oorlog in mij – Baruch Kojocaru, Barbara Bulten
De oorlog in mij is een ontroerend oorlogsportret voor de lezers van Kinderjaren van Jona Oberski. De Joodse Baruch Kojocaru groeit op in Roemenië. Als de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn land binnenvallen, wordt de dan vijfjarige Baruch op weg naar een werkkamp gered en duikt hij onder.
Hun namen niet vergeten – Channa Kalmann
De stichting Herdenkingsstenen Amersfoort legt de laatste herdenkingsstenen in voorjaar 2019 en sluit dit bijzondere project af met de presentatie van een boek met circa vijftien gescheven portretten van omgekomen stadgenoten. Daarnaast worden in het boek 414 namen vermeld.
Joodse Huizen 5 – Verhalen over vooroorlogse bewoners
Verhalen over vooroorlogse bewoners…
Stella – Takis Würger
De jonge Zwitser Friedrich vertrekt in 1942 naar Berlijn. Daar, op de kunstacademie, wordt hij verliefd op de mooie, mysterieuze Kristin. Maar al gauw blijkt dat ze niet is wie ze zegt dat ze is… Haar echte naam is Stella Goldschlag…
De man die geen hekel had aan Joden – Chaja Polak
In maart 2017 publiceert NRC Handelsblad een interview met de schrijfster van het boek Oorlogsouders. Haar vrijwillig tot de Waffen-SS toegetreden vader, Willem van Boetzelaer, wordt door zijn dochter geportretteerd als iemand die de pech had… Met groeiende verbazing volgt Chaja Polak de kritiekloze aandacht voor het boek…
Van klein tot groots: Anne Frank – Maria Isabel Sánchez Vegara
Een prachtige, bonte reeks levensverhalen om te verzamelen door 6- tot 100-jarigen!
De Jodenvervolging in foto’s. Nederland 1940-1945 – René Kok, Erik Somers
Genomineerd voor de Libris Geschiedenis Prijs 2019! één van de tien beste historische boeken van dit jaar…
En verder…
Arnon Grunberg – Bezette gebieden
Otto Kadoke, de grensoverschrijdende psychiater uit Moedervlekken, is terug. Nadat het verhaal van zijn alternatieve therapie door een bekende auteur te boek is gesteld en een bestseller is geworden, raakt hij verstrikt…
De Tweede Berg – David Brooks
Sta jij op je eerste of tweede berg? Draait het leven om jou – of om anderen? Gaat het om succes – of om betekenis? We leven in een wereld die ons vertelt dat we vooral persoonlijk geluk moeten nastreven…
Nir Baram – aan het eind van de nacht
Jonatan, een schrijver, wordt wakker in een hotelkamer. Zijn omgeving komt hem niet bekend voor en hij heeft weinig herinneringen aan de afgelopen dagen. Hij probeert te reconstrueren wat er is gebeurd…
David Werheimer – Verloren in de tijd van Einstein
Als hij niet in 1931, op 34-jarige leeftijd, zelfmoord zou hebben gepleegd, was Alfred Coppel Elsbach waarschijnlijk een groot filosoof geworden. Zijn filosofische inzichten in de betekenis van de relativiteitstheorie zijn inmiddels vrijwel vergeten, maar kregen in hun tijd internationale aandacht
Noam Chomsky – Het einde van de Amerikaanse droom
De American Dream is volgens Noam Chomksy in rook opgegaan. Mede door de ongekende inkomensongelijkheid kan de gewone Amerikaan niet meer op een betere toekomst hopen. Wat weer funeste gevolgen heeft, wereldwijd…
Robbert Pollack – De Taak
De Taak van Robert Pollack is een spectaculaire politieke thriller over macht, chantage en geheimen, geïnspireerd door de grootste Russische overheidsfraude uit de geschiedenis: de Magnitsky-zaak…
Olga Tokarczuk – De Jacobsboeken
Door de ogen van de tijdreizende joodse matriarch Jenta volgen we het leven van een controversiële sekteleider. Jacob Frank (1726-1791) bekeerde duizenden joden tot het frankisme, zijn eigen mengelmoesje van joodse en christelijke elementen. Hij kreeg een gevangenisstraf opgelegd toen bekend
